چکیده:
«شیخیه»نام فرقهای است که در طی دو قرن اخیر از شیعهء امامیه جدا شده است.آنها طرفداران شیخ احمد احساییاند.طرفداران شیخیه،در عین حالی که همواره کوشیدهاند خود را شیعهء امامی معرفی کنند،عقایدی دارند که مشکل بتوان آنها را با عقاید شیعهء امامی یکی دانست.مقالهء حاضر تلاشی است برای شناخت و بررسی شیخیه و بزرگان آن و معتقدان ایشان،و اینکه چه تفاوتهایی بین شیخیه یا غیر شیخیه وجود دارد.در نهایت، با بررسی و تطبیق اعتقاداتی که به ایشان نسبت داده شده،با عنایت به مکتب اهلبیت علیه السلام، به نقد و بررسی آنها پرداخته شده است. شیخیه در عقاید خویش در مواردی چند دچار انحرافاتی شدهاند.از آن جمله میتوان به بحث معاد جسمانی و غلو در مورد جایگاه پیامبر صلی الله علیه و آله و امامان علیهم السلام،رکن رابع،حیات جسمانی امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف اشاره کرد. این مقاله،به روش مطالعهء کتابخانهای و در مواردی میدانی تدوین و در مقام نقد و بررسی،از دو روش توصیف و تحلیل استفاده شده است.
Sheikhiyeh" is an order which separated from Twelver-Imami Shiʿah in the last two centuries. They are the followers of Sheikh Ahmad Ihsaī. Although، the followers of Sheikhiyeh try to introduce themselves as Twelver Shiʿah، they have some beliefs that are by no means similar to those of Twelver Shiʿah. The present paper tries to cast light on the Sheikhiyeh order to find what it is، its leading figures، their beliefs، and the differences between Sheikhiyeh and non-Sheikhiyeh. Finally، it examines and analyzes the beliefs attributed to them by comparing them with those of Infallible Imams.
Sheikhiyeh order has gone astray in some of its beliefs including the issue of resurrection of the body، extreme views on the status of the Holy Prophet (may the blessing and peace of Allah be upon him and his progeny) and Imams (A.S)، the fourth pillar، the physical life of Imam Mahdi (A.S)، and following religious authorities. The research uses a library survey and، in some cases، field survey. It also uses descriptive and analytical methods.
خلاصه ماشینی:
"نوشتار حاضر تلاشی است برای شناخت و بررسی آرا و عقاید کلامی شیخیه و بزرگان شیخیه و معتقدان ایشان،و اینکه چه تفاوتهایی بین شیخیه با غیر شیخیه وجود دارد و چه نقدهایی بر این آرا وارد است؟از جملهء آن اعتقادات میتوان به کفیت معاد جسمانی، تفویض و غلو در مورد معصومان علیهم السلام،مسئلهء رکن رابع و ناطق واحد،حیات جسمانی امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف و معراج جسمانی رسول اکرم صلی الله علیه و آله اشاره کرد.
هورقلیا در اندیشهء احسایی به نظر میرسد،اصطلاح هورقلیا یکی از مفاهیم کلیدی حل بسیاری از نکات بغرنج و نامفهوم اندیشهها و آرای شیخ احمد احسایی است؛زیرا که وی در موارد متعددی همچون حیات دنیایی امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف،معراج جسمانی رسول خدا صلی الله علیه و آله و معاد جسمانی پیوسته کوشیده تا همهء آنها را با همین حیات و جسم هورقلیایی توجیه و تفسیر کند.
اما شیخ احمد احسایی به ناکارآمد بودن این نظریهء ملاصدرا اعتقاد داشت و خود فرضیهء جدید هورقلیا را مطرح ساخت،که نه تنها مشکلی را حل نکرد،بلکه باعث تکفیر خودش و ایجاد فرقهای جدید در میان شیعه امامیه شد،و این تنها به این دلیل بودکه به جای استفاده از احادیث اهلبیت علیهم السلام و اصطلاحات مکتب ایشان به دامن اصطلاحات صابئین افتاد و کوشید با روش و اصطلاح آنها مسائل کلامی اسلام را تبیین کند،43و بدون دلیل عقلی یا نقلی مستحکم،برای انسان دو جسد و دو جسم اثبات میکند که یکی جسم عنصری و دیگری جسد هورقلیایی بود."