چکیده:
نگاه تکساحتی و ابزاری جوامع علمی و دانشگاهی به«پژوهش»موجب شده است تا پژوهشگران در انجام پژوهشهای خود،پایبند به اصول اخلاقی نباشند.«اخلاق»از جمله موضوعاتی است که بر تمام ابعاد و اضلاع هویت و زندگانی بشری تاثیر گذاشته است. بحث«اخلاقمداری در پژوهش»یکی از مقولات پرکاربرد در اخلاق کاربردی و اخلاق حرفهای است.مؤلفههای اخلاق پژوهش،از جهات متعددی قابل بحث و بررسی است که به دلیل کثرت اطلاعات و تولیدات علمی در عصر جدید مورد توجه ویژه قرار گرفته است؛زیرا تا زمانی که اخلاق پژوهش رعایت نشود،مشکلات همچنان به قوت خود باقی خواهند ماند.در این مقاله،سعی شده است تا با مطالعه تحقیقات بومی و ارزشی، مؤلفههای اخلاقی و فرهنگی پژوهش مورد بازشناسی قرار گیرد تا ضمن شناسایی ابعاد مؤثر بر اخلاق پژوهش،راهکارهایی به منظور افزایش سطح اخلاقمداری در پژوهش ارائه گردد.
خلاصه ماشینی:
"در این مقاله،سعی شده است تا با مطالعه تحقیقات بومی و ارزشی، مؤلفههای اخلاقی و فرهنگی پژوهش مورد بازشناسی قرار گیرد تا ضمن شناسایی ابعاد مؤثر بر اخلاق پژوهش،راهکارهایی به منظور افزایش سطح اخلاقمداری در پژوهش ارائه گردد.
31 آنچه در دهههای اخیر موجب شد اخلاق پژوهش مورد توجه قرار گیرد،انتشار جنبههای غیر اخلاقی گوناگونی مانند:تزریق سلولهای سرطانی کبد به بیماران،بدون اطلاع آنها توسط پژوهشگران آمریکا،تزریق ویروس هپاتیت به یک گروه از کودکان عقب مانده ذهنی،تحقیقات بر روی 004 بیمار آفریقایی مبتلا به سفلیس و انجام کار تحقیقاتی خشن و غیر انسانی بر روی جنین انسان بوده است.
77 راهکارهای افزایش اخلاق پژوهش برای رعایت اخلاق توسط پژوهشگران در تحقیقات خود،راهکارهای زیر پیشنهاد میگردد: -ایجاد واحدهای درسی در این زمینه در مراکز دانشگاهی،پژوهشی و آموزشی؛ -برگزاری کارگاههای اخلاق حرفهای در پژوهش؛ -ایجاد زمینه آشنایی دانشجویان با پایگاههای اطلاعاتی جهان و مقؤله استاندارهای کیفی آثار و مقالات؛ -آشنا کردن دانشجویان با سازمانهای شفافیت جهانی و مقولهء لیستهای سیاه پژوهشگران؛ -نهادینه کردن فرهنگ،رعایت حقوق دیگران در پژوهش؛ -ایجاد زمینههای کنترل دقیق پژوهش و رسالهنویسی در کشور؛ -جلوگیری از موضوعزدگی و تکرر عناوین پژوهشی؛ -ایجاد مکانیسم موضوعیابی،موضوعآفرینی و موضوعسازی مبتنی بر نیازهای حال و آینده؛ -ترویج فرهنگ نقد و نقدپذیری برای بررسی آثار تولیدشده؛ -رعایت حریم علمی تولیدکنندگان آثار علمی-پژوهشی؛ -رعایت شؤون انسانی و الاهی در پژوهش؛ -مسئولیتپذیری محققان نسبت به یافتههای پژوهشی خویش؛ -ترویج فرهنگ تعهد در تولیدات علمی؛ -رعایت حقوق مؤلف و پژوهشگر در فرایند و اختتام تحقیق؛ -ایجاد زمینه و بستر کاهش فرایندهای اداری و عوامل بورکراتیک سازمانی در راه پژوهش؛ -تقدیر و تشویقهای مناسب برای تحقیقات نوین و خروج از چرخه قهرمانسازی؛ -وضع قوانین دقیق و سختگیرانه در مورد ارتکاب بداخلاقی علمی و پژوهشی."