چکیده:
محور مقاله حاضر، بررسی ابعاد و روند تاثیر مناقشات کلام سیاسی ـ بهعنوان یکی از عوامل مهم ـ بر رقابتهای سیاسی در دوره تاسیس نظام جمهوری اسلامی ایران است. برای این منظور با برخی دخل و تصرفات، از روش اسکینر در بررسی زمینههای ذهنی و عینی، و تقسیمبندی دیوید ساندرز در چهرههای ثبات و بیثباتی در واکاوی تاثیر مناقشات بر رقابتهای سیاسی الهام و بهره گرفته شده تا شرایط شکلگیری مناقشات کلامی ـ سیاسی و رقابتهای سیاسی برآمده از آن در دوره تاسیس جمهوری اسلامی بررسی شود. مهمترین مناقشات کلام سیاسی این دوره، ابعاد سیاسی توحید، جامعیت، مشروعیت، اسلام و حاکمیت ملی است. تغییر رژیم، تغییر حکومت، چالشهای مسالمتآمیز و چالشهای خشونتآمیز، چهار شکل اثرپذیری از مناقشات کلامی به شمار میآید. بر این پایه، مرامنامهها تاثیر مستقیم حداکثری، مواضع و رویکردهای سیاسی تاثیر مستقیم حداقلی، تاسیس احزاب سیاسی جدید تاثیر غیرمستقیم حداکثری و رخدادهای سیاسی تاثیر غیرمستقیم حداقلی است. مقاله بر آن است که این دوره شاهد افزایش رقابتهای سیاسی و افزایش بیقاعدگیهای رقابت سیاسی بر اثر افزایش مناقشات کلامی ـ سیاسی میباشد.
خلاصه ماشینی:
"جناح ها و جریان های مؤثر در آن و مرتبط با مقاله را میتوان بدین ترتیب برشمرد: (١) جناح اسلام گرای سیاسی تابع امام خمینی: شامل حزب جمهوری اسلامی، جامعه مدرسین قم ، جامعه روحانیت مبارز تهران ، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی و گروه های خیابانی حزب الله و گروه های کوچک تر، که وجه مشترکشان پیروی از امام خمینی و سران روحانی مبارز است .
جدول مهم ترین موضوعات مورد مناقشه دوره تأسیس موضوع / جریان اسلام گرایان سیاسی خط امام لیبرال های اسلامی سوسیالیست های اسلامی اسلام گرایان غیرخط امام ابعاد سیاسی توحید قانون گذاری در قلمرو الهی ـ جواز اطاعت انسان مورد تأیید خداوند ـ نفی جامعه بیطبقه توحیدی عدم جواز اطاعت انسان مطلقا ـ استبداد ملازم با شرک ـ نفی جامعه بیطبقه توحیدی عدم جواز اطاعت انسان مطلقا ـ اثبات جامعه بیطبقه توحیدی قانون گذاری در قلمرو الهی ـ جواز اطاعت انسان مورد تأیید خداوند نفی جامعه بیطبقه توحیدی جامعیت جامعیت اسلام ـ دخالت و نظارت ـ شمول معارف دین ـ نفی دارای برنامه تام و تمام برای جهان ـ جامعیت اسلام - دخالت و نظارت رخصت برآوردن تمام نیازهای بشر از سوی متون دینی اسلام به عنوان یک ایدئولوژی جامع و انقلابی مشروعیت و حاکمیت ولایت فقیه ولایت ایدئولوگ ـ نبض حکومت در دست فقیه محدود و در چارچوب نظریه حسبه عدم پذیرش نبض حکومت در دست فقیه اسلام و حاکمیت ملی جمع حاکمیت ملی با ولایت فقیه در قانون اساسی - فقیه نمیتواند خودش را بر مردم تحمیل کند تباین اختیارات فقیه در اصل ١١٠ با حاکمیت مردم تباین اختیارات فقیه در اصل ١١٠ با حاکمیت مردم عدم توجه به حاکمیت ملی ٦."