چکیده:
آلودگی خاک و گیاه در اطراف بزرگراهها توسط ذرات سرب خارج دشه از اگزوز اتومبیلها در سراسر جهان گزارش شده و به عنوان مهمترین و بیشترین منبع آلودهکننده محیط زیست ذکر گردیده است.عنصر سرب از جمله عناصر سنگینی است که از قدیم الایام سمیت آن در جانداران و انسان مطرح بوده و نقش آن در آلودگی محیط زیست شناخته شده است.در تحقیق حاضر جهت بررسی آلودگی گیاهان در حاشیه جادهها توسط سرب خارج شده از اگزوز وسائط نقلیه،بزرگراههای رشت-انزلی(منطقه انزلی)،کلاچای-رامسر (منطقه رامسر)،تهران-کرج(منطقه کرج)،اصفهان-تهران(منطقه دلیجان)برای مطالعه انتخاب گردیدند. برای نمونهبرداری،تراپخشی به طول 100 متر عمود بر جاده در هر بزرگراه زده شد و نمونهگیری از گیاه غالب منطقه در ارتفاع 15 سانتیمتری از سطح خاک و به فواصل مختلف از جاده به عمل آمد.نمونهها به آزمایشگاه منتقل و به روش استاندارد تجزیه شدند. میانگین غلظت سرب کل در نمونههای گیاهی مناطق انزلی،رامسر،کرج،دلیجان(شرق جاده)و دلیجان (غرب جاده)به ترتیب برابر 114/5،58/3،260/2،75/1،80/2 میکروگرم بر گرم وزن خشک گیاه تعیین گردید.غلظت سرب اندامهای گیاهی در کنار جاده بالا بود و با فاصله از جاده به صورت نمایی کاهش نشان داد.همچنین غلظت سرب گیاهان فراتر از حد مجاز و در دامنه غلظت بحرانی قرار داشت که از این نظر خطر ورود این عنصر سمی به زنجیره غذایی در حاشیه جادهها بسیار بالا است.از نظر درجه آلودگی، نمونهها دارای آلودگی متوسط تا بسیار شدید بودند.به طوریکه در منطقه کرج آلودگی بسیار شدید،در منطقه انزلی شدید و در مناطق رامسر و دلیجان متوسط بوده است.غلظت سرب گیاه با تراکم ترافیک جاده ارتباط مستقیم داشته و همبستگی بالایی را نشان داد.
خلاصه ماشینی:
"در تحقیق حاضر جهت بررسی آلودگی گیاهان در حاشیه جادهها توسط سرب خارج شده از اگزوز وسائط نقلیه،بزرگراههای رشت-انزلی(منطقه انزلی)،کلاچای-رامسر (منطقه رامسر)،تهران-کرج(منطقه کرج)،اصفهان-تهران(منطقه دلیجان)برای مطالعه انتخاب گردیدند.
تحقیقات انجام شده در این زمینه نشان میدهند که ذرات درشت سرب خارج شده از اتومبیلها بیشتر در کنار جاده و تا شعاع کمتر از 001 متری رسوب میکند اما ذرات ریز سرب وارد هوا شده و نهایتا توسط باران و برف بر سطح خاک و گیاه فرود میآیند(عبد الوهابی و قدوسی، 4631 و (Alloway,1990 .
(به تصویر صفحه مراجعه شود) (به تصویر صفحه مراجعه شود) (به تصویر صفحه مراجعه شود) بالا بودن غلظت سرب گیاه در کنار جاده و کاهش آن با فاصله گرفتن از جاده در مناطق مورد بررسی نشانگر این واقعیت است که منشاء سرب در گیاه از سرب خارج شده از اگزوز وسائط نقلیه است.
تحقیقات بسیاری وجود دارند که غلظت سرب را در کنار جاده بالا گزارش کرده و به کاهش آن با فاصله از جاده اشاره کردهاند(خادم حقیقت و قدوسی،4631 و عبد الوهابی و قدوسی،4631 و رحمانی،4731 Ndiokwere,1984; XianShokohiard,1989;Al-Mutaz,1987; Alloway,1990;Nasrallah,1994;Madany et al,1990; (PendiasPendias,1992 .
بدین معنی که ترتیب زیادی غلظت سرب در گیاهان کنار جاده مورد مطالعه عبارتند از: رامسر<دلیجان<انزلی<کرج چنانکه ملاحظه میشود کاملا این دو روند با یکدیگر هماهنگ و منطبق بوده و نشانگر نسبت مستقیم تراکم ترافیک و غلظت سرب گیاه است.
A study of heavy metal pollution from motor vehicle emissions and its effect on roadside soil vegetations and crops in Nigeria."