چکیده:
هدف از پژوهش حاضر بررسی وضعیت استاندارد مارک (فهرستنویسی ماشینخوان) در ایران و شناسایی قابلیتها و محدودیتهای آن است. در این پژوهش از روش مطالعه کتابخانهای و نیز مصاحبه با تعدادی از متخصصان حوزههای علوم کتابداری و اطلاعرسانی و کامپیوتر استفاده شده است. از جمله مهمترین قابلیتهای مارک میتوان به مواردی از جمله: استانداردی برای ذخیره و تبادل اطلاعات کتابشناختی، امکان تبادل اطلاعات کتابشناختی به زبانهای مختلف و امکان ایجاد فهرستگان اشاره نمود. همچنین ناآشنایی کتابداران و معلمان کتابداری با مارک، منطبق نبودن نرمافزارهای کتابخانهای با مارک و ناهماهنگی در استفاده از یک نوع مارک از جمله مشکلات کاربرد مارک در ایران میباشد.
خلاصه ماشینی:
"اختراع پیشینههای مارک و استانداردهایمرتبط با آن یکی از مهمترین رویدادهایتاریخ کتابداری بوده است(دیویس نقل دربرهمند)و کتابخانهها را قادر ساخت که درفعالیتهای خود از نظامهای خودکار بهرهگیرند؛با وجود این،محیطهای جدید ازقبیل اینترنت و وب،کتابداران و کتابخانههارا مجبور به تطبیق پایگاههایشان با آنها کردهاست و البته مارک هنوز به خوبی نتوانستهبا این تحولات همسو شود و برای رفعاشکالات آن اس.
کتابخانهها برای کدگذاری پیشینههایکتابشناختی منابع اطلاعاتی خود سالهاستکه از قالب مارک استفاده میکنند،که باعثسهولت در اشتراک پیشینههای فهرستنویسیو کاهش هزینهها و بهبود خدمات شده است.
کوکبی(1995)،در پایاننامۀ خود باعنوان«توسعه قالب فهرستنویسی ماشینخوانبرای ایران»به بررسی قالب فهرستنویسیماشینخوان(مارک)برای شرایط کتابشناختیایران با هدف پذیرش قالب مارک موجودبرای قالب ملی ایرانی،یا به عنوان پایهایبرای این گسترش پرداخت و نتایج مقایسۀیونی مارک عناصر دادهای خارج شده ازکتابشناسی ملی ایران نشان داد که یونی مارکبا کمی تغییر جزئی،میتواند برای شرایطایرانی فراهم شود(12).
کوکبی(1996)،در مقالهای با عنوان«آیاآینده مارک قابل اطمینان است؟»به بررسیفهرستنویسی ماشینخوان(مارک)پرداخته ودلایلی برای ثبات آیندۀ مارک آورده استاز جمله اینکه:ساختار پیشینۀ مارک مبتنیبر استاندارد ایزو 2709 است و بیش ازبیست میلیون پیشینۀ کتابشناختی در سراسرجهان برای تبادل بر پایۀ این استاندارد وجوددارند.
با توجه به موارد ذکرشده،کوکبیمعتقد به این مسئله بوده که آیندۀ مارک قابلاطمینان است تا زمانی که سازمانها علاقهمندبه مبادلۀ پیشینههای کتباشناختی خود با دیگرمؤسسات هستند و نیز تا وقتی که متخصصانرایانه و کتابداری روشهای اقتصادیتر وسادهتری برای انتقال و پردازش دادههایکتابشناختی با قالبهای متفاوت طراحینکردهاند(13:68-72).
علاوه بر محدودیتهای مارک در ایران،که اکثر مصاحبهشوندگان در مورد آنهاهم عقیده بودند،محدودیتهای دیگری نیزاز سوی تعدادی از این افراد بیان شدند کهجدول 7 آمده است."