چکیده:
مسئله علم خدا به مادیات از غامضترین مسائل فلسفی است که پیچیدگی آن به نحوه وجود متغیر اشیاء مادی باز میگردد. از اینرو چنین علمی باید بگونه یی تبیین گردد که رابطه علمی میان واجب تعالی با مادیات متغیر، منجر به راهیابی هیچگونه تغیر و تکثری در ذات وی نگردد. طرح کلی ملاصدرا در حل مسئله ارتباط علمی میان واجب تعالی و مادیات در مقایسه با ابن سینا از جامعیت ویژه یی برخوردار بوده و نقایص نظرات وی، از جمله حصولی دانستن علم خدا به ماسوی و ناتوانی از اثبات علم ذاتی واجب به غیر را برطرف ساخته است. ابتکار اساسی ملاصدرا در باب علم واجب به مادیات، بهره گیری از قاعده «بسیط الحقیقه» برای اثبات علم ذاتی ثابت حق تعالی است. ملاصدرا از طرفی علم فعلی واجب تعالی به مادیات را همان حضور خارجی مادیات نزد حق تعالی میداند و از آنجائیکه کمال علمی خدا را به علم ذاتی وی ارجاع میدهد، متغیر بودن علم فعلی را موجب اثبات هیچ نقصی برای ذات متعالی وی نمیداند. زیرا از نظر وی علم فعلی که عین فعل است، کمال علمی فعل محسوب میشود نه کمال علمی فاعل. البته صدرالمتالهین در تبیین علم خدا به مادیات عبارات بظاهر متناقض دارد که با بازگرداندن آنها به دو مبنای مختلف، قابل توجیه خواهند بود.
خلاصه ماشینی:
"طرح کلی ملا صدرا در حل مسئله ارتباطعلمی میان واجب تعالی و مادیات در مقایسه با ابن سینا ازجامعیت ویژهیی برخوردار بوده و نقایص نظرات وی،از جمله حصولی دانستن علم خدا به ما سوی و ناتوانیاز اثبات علم ذاتی واجب به غیر را برطرف ساخته است.
طرح کلی ملا صدرا در حل مسئله ارتباطعلمی میان واجب تعالی و مادیات در مقایسه با ابن سینا ازجامعیت ویژهیی برخوردار بوده و نقایص نظرات وی،از جمله حصولی دانستن علم خدا به ما سوی و ناتوانیاز اثبات علم ذاتی واجب به غیر را برطرف ساخته است.
اثبات علم ازلی واجب تعالی براساس قاعدة بسیطالحقیقه علاوه بر اثبات عینیت علم ذات به ذات وعلم ذات به ما سوی این نتیجه را نیز در پی دارد: از آنجائیکه مبنای اساسی حکمت متعالیه هماناصالت وجود است بنابرین ملا صدرا هر آنچه را دربارهحرکت،علم و مانند آن در فلسفه مطرح میشود،ازسنخ هستی و وجود میداند نه ماهیت.
اثبات علم ازلی واجب تعالی براساس قاعدة بسیطالحقیقه علاوه بر اثبات عینیت علم ذات به ذات وعلم ذات به ما سوی این نتیجه را نیز در پی دارد: از آنجائیکه مبنای اساسی حکمت متعالیه هماناصالت وجود است بنابرین ملا صدرا هر آنچه را دربارهحرکت،علم و مانند آن در فلسفه مطرح میشود،ازسنخ هستی و وجود میداند نه ماهیت.
&%06508DASG065G% از نظر ملا صدرا چون علم واجب تعالی عین ذاتوی بوده و ذات وی نیز علت همۀ اشیاء است،نظامعلمی الهی اشیاء در مرتبۀ ذات واجب،علت تحققنظام عینی آنها خواهد بود."