چکیده:
علم حضوری نظریه خاصی در باب علم است که در فلسفه اسلامی و بخصوص در فلسفه صدرایی بخوبی پرورده شده و آثار معرفتشناختی آن آشکار گشته است. علم حضوری بدون اصالت وجود قابل دفاع نیست. براساس فلسفه صدرایی علم عین وجود است نه چیزی عارض یا اضافه بر آن. از اینرو، مراتب مختلف وجود دارای مراتب خاصی از علم و آگاهی هستند. در این میان، انسان علاوه بر وجود خود بر قوای نفسانی و معلومات خود نیز علم حضوری دارد. از آنجا که علم حضوری آغازگاه علم انسان است و پس از آن است که مفهوم سازی و علم حصولی شروع میشود، از اینرو بمدد این نظریه میتوان نقص و خطای اصلی ایده آلیسم، سولیپسیسم، شکاکیت و نهایتا سوبژکتیویسم را آشکار کرد و از آنها فراتر رفت. در این مقاله سعی میشود ضمن معرفی اجمالی نظریه علم حضوری، بر توانایی آن در فراروی از اقسام مختلف سوبژکتیویسم استدلال شود.
خلاصه ماشینی:
"21 اگر بر این تصریحات درباره حقیقت علم و انحصارعلم در علم حضوری و تقدم رتبی و زمانی علمحضوری بر مفهومسازی و تفکر قیاسی و مفهومی،این نکته را نیز اضافه کنیم که در نظر ملا صدرا وجودمطلقا عین علم و شعور است،باید اذعان کنیم کهصدرا براساس اصول و مبانی خاص خود فلسفهبدیعی را پایهگذاری کرده که متعاطی فلسفه را بهساحتی فراتر از محدوده فلسفهپردازیهای متعارفرهنمون میشود.
21 اگر بر این تصریحات درباره حقیقت علم و انحصارعلم در علم حضوری و تقدم رتبی و زمانی علمحضوری بر مفهومسازی و تفکر قیاسی و مفهومی،این نکته را نیز اضافه کنیم که در نظر ملا صدرا وجودمطلقا عین علم و شعور است،باید اذعان کنیم کهصدرا براساس اصول و مبانی خاص خود فلسفهبدیعی را پایهگذاری کرده که متعاطی فلسفه را بهساحتی فراتر از محدوده فلسفهپردازیهای متعارفرهنمون میشود.
در فلسفه صدرایی نه تنها این ایدهها وتصورات دارای مرتبه خاصی از وجود بشمار میآیند،که آگاهی از آنها فقط براساس علم حضوری و تماسوجودی مستقیم قابل تبیین است،بلکه برای هستیعلاوه بر ایدهها و تصورات مراتب دیگری نیز اثباتمیشود که انسان میتواند متناسب با استعدادها و توانخود با موجودات آن مراتب تماس وجودی و ارتباطحضوری برقرار کند.
در فلسفه صدرایی نه تنها این ایدهها وتصورات دارای مرتبه خاصی از وجود بشمار میآیند،که آگاهی از آنها فقط براساس علم حضوری و تماسوجودی مستقیم قابل تبیین است،بلکه برای هستیعلاوه بر ایدهها و تصورات مراتب دیگری نیز اثباتمیشود که انسان میتواند متناسب با استعدادها و توانخود با موجودات آن مراتب تماس وجودی و ارتباطحضوری برقرار کند."