چکیده:
یهودیت و اسلام دو دین بزرگ هستند که باور به توحید و یگانگی خداوند، در محور عالم قدسی آنها قرار دارد. این رویکرد درگرایشات عرفانی ا ین دو دین نیز لحاظ شده است؛ به این گونه که زهر، مهمترین مکتوب قبالای یهودی و فصوص الحکم به مثا به موثرترین متن تصو ف اسلامی ، هر دو با محور یت توحید تدوین یافته اند . در هر دو اثر ، خداوند دارای دو ش ان تنزیهی وتشبیهی است و فرایند خلقت که از میل خداوند برای ظهور نشات گرفته، بر پایه ظهور وتجلی صفات خداوند استوار است .این صفات که او لین مرتبه تعین خداوند محسوب می شوند ، با وجود کثرت اعتباریشان، در مجموع هویتی واحد دارند که صورتی خداانسان انگارانه بنام آدم علیون یا انسان کامل را می سازند .ا و مظهر جامع صفات خداوند است و بر سایر مخلوقات، تقدم وتفو ق دارد .با توجه به سریان عقاید وحدت وجودی در زهر و فصوص الحکم، آدم علیون یا انسان کامل با همه هستی وحدت د ارد و منشا و مرجع کل یه موجودات تلقی می شود .نسبت او با خداوند نیز همچون ظاهر و مظهر است وبه همین دلیل شناخت او، شناخت خداوند است .نویسندگان دو کتاب مزبور که هریک داعیه الهامی بودن کار خویش را دارند ، با تاویل آیات متون مقدس کوشش نموده اند تا راهی را برای حصول این شناخت فراهم آورند .از این جهت شاید بتوان محور تفکر عرفانی زهر و فصوص الحکمرا آدم علیون یا انسان کامل قلمداد کرد.
Judaism and Islam are two great religions believe in monotheism and place it in the centre of their sacred world. This attitude is regarded in their mystical inclinations too، so that Zohar as the most important writing in Qabbalah and Fusūs as the most influential text in Tasawwuf، are composed on the centrality of unity of God. In both texts، God is both transcendent and immanent; and process of creation، which has been originated from God’s tendency to manifestation، is based on presentation and appearance of God’s attributes. These attributes form the first level of God’s determination and in spite of their illusory plurality، they contain a unique essence which shapes an anthropological form named “Adam Elyon” and “Perfect Man”. He is a comprehensive manifestation of divine attributes and has superiority over other creatures. According to significant role of “unity of being” doctrine in Zohar and Fusūs، Adam Elyon or Perfect Man has unity with the entire universe and is regarded as the origination of all other creatures. He is inrelation to God as his manifestation; so knowing him is as the same as knowing God. The authors of these two books attempt to provide a way for acquiring this knowledge by interpretation of verses of sacred books. So، it is possible we claim that Adam Elyon and Perfect Man are in the center of mystical thought of Zohar and Fusūs.
خلاصه ماشینی:
به این صـورت کـه بخـش نخـست ، آشـنایی مختـصری بـا ابن عربی و فصوص الحکم ارائه می دهد و سپس به ترتیب ، نگرش ابـن عربـی بـه خداوند، عوالم وجود، و انسان بیان گردیـده اسـت .
خداشناسی ابن عربی در کتاب فصوص الحکم هستی در اندیشۀ ابن عربی به دو بخش تقسیم می شود؛ نخست ، وجود "بذاتـه لذاته " که همان خداوند است واز هر تقیدی به دور می باشد و دوم ، وجودی کـه از 2 اولی ناشی شده و مثل جهان مادی ، "ممکن " است وتقید دارد.
البته اسم جامع الله در این میان استثناء اسـت ، زیـرا بـه واسطۀ اینکه حقیقت همۀ اسماء در آن لحاظ گردیده است بر همـۀ مظـاهر ربوبیـت دارد و از این رو انسان کامل نیز که خود مظهر اسـم جـامع اسـت بـر همـه مظـاهر 6 ربوبیت می کند.
٥ اما نتیجۀ دیگری که ازاین مقدمه به دسـت مـی آیـد، ایـن اسـت کـه بـا شناخت انسان کامل ،می توان به معرفت خداوند نیز نائل شد؛ زیرا وی آیینه ومظهـر جمیع اسماء خداوند و تجلیات او بوده و بـا فعـل خـویش بـه آن مقـولات عینیـت 6 می بخشد، از این رو، شناختن او مرادف با شناخت حق است .
٧ از این رو، انسان کیهانی یا آدم علیون ، خودش عالم و مرتبۀ وجودی پنجمی است که با توجه به شأن سفیروت هـا نـسبت به عوالم دیگر، به نوعی بر عوالم وجود احاطـه دارد.
Scholem,Gershom,G,"Adam Kadmon",In Encyclopedia Judaica ,Vol. 2,p.
− Scholem,Gershom,G, "Adam Kadmon", in Encyclopedia Judaica, Vol. 2, Keter Pub, Jerusalem,1996.
− Scholem,Gershom,G,"Ein-Sof",in Encyclopedia Judaica, Keter Pub, Jerusalem,1996.