چکیده:
نظریه غالب در بین بیشتر متفکران و محققان تاریخ علم و فلسفه این است که آغاز فلسفه، هنر، فرهنگ و علم یونان و غایت آن تمدن جدید غرب و مدرنیته است و در این بین ارزش و اهمیتی برای شرق قائل نیستند. اما برخی از متفکران شرقی خاستگاه تفکر و فلسفه را شرق میدانند. یکی از این متفکران، فیلسوف اصیل ایرانی، شیخ شهاب الدین سهروردی است که آغاز تاریخ فلسفه را از هرمس، حکیم شرقی میداند نه از تالس، فیلسوف یونانی. نگارنده در این مقاله تلاش دارد که این ادعای سهروردی را مورد تحلیل قرار داده و شواهد آن را بررسی کند.
خلاصه ماشینی:
"یکی از این متفکران،فیلسوف اصیل ایرانی،شیخ شهاب الدین سهروردی است کهآغاز تاریخ فلسفه را از هرمس،حکیم شرقی میداند نه از تالس،فیلسوف یونانی.
Francis Cornford گادامر،این پرسش را مطرح سازیم که کدام لحظه چیزی خاطر انسان را بخودمشغول کرد؟و نخستین انسانی که سر برداشت و از خود سؤال کرد،چهکسی بود؟آدم ابو البشر یا تالس؟7 صالت فرهنگ شرق هدف این نوشتار،قرار دادن شرق جغرافیایی در برابر غرب نیست،بلکهتلاشی در جهت نشان دادن افقی بالاتر برای وحدت فکری و همزیستی جهانیدر زیر آسمان شرق معنوی است.
10 سخن از اهمیت سرزمین شرق و تمدن آن منحصر به دوران جدید نیست،بلکه در خود یونان نیز به این موضوع اشاره شده است.
درذیل به برخی از تفکرات هرمسی،سهروردی اشاره میشود: نت اشراق بنظر سهروردی جهان هیچگاه از حکمت و حکیم خالی نبوده است و نبایدگمان کرد که حکمت و دانش به یونان اختصاص داشته است،بلکه تا زمین وآسمان پایدار است،حکیمی نیز جانشین خدا در زمین خواهد بود.
سرچشمۀ هندی:سهروردی حکمای هند را نیز در کنار حکمای فارس ودر مسیر تفکر اشراقی میداند32و هروی در اینباره میگوید: این فقیر را با برهمۀ هند که اعلم مردم زمان خود بودهاند،مدتها در اسفار،مصاحبت واقع شده است و از ایشان تحقیق نموده است که حکمای هند نیزقائل به کثرت عقولند و میگویند که هر فرد از افراد،مرکبات را یک نور مجرد ازانوار عقلیۀ مدبر و مؤثر است...
116شبیه اینجریان در متون و تاریخ ایران نیز حکایت شده که نشانگر همداستانی در سیرپیدایش خلقت و تفکر بشری با روایت کتب مقدس و متون تاریخی دیگر است."