خلاصه ماشینی:
این توضیحات،مراجعهکننده را به شکلی از واژه/اصطلاح،که در فهرستبه کار رفته است،هدایت میکند،و آنچه،ترجیحا،به عنوان اصلانتخابمیشود؛گزینشی است که عموما با استفاده از ویژگیهای زبان،دستور-زبان و منطق الفاظ،صورت میگیرد،و کاربرد واژهها را،در قالبکلمات(یا عبارات)سادهتر،و دقیقتر،سامان میبخشد.
(کلیۀمثالها،در این مقاله از رشتۀ کشاورزی است).
این درحالتی است که ترکیبات یاد شده،در بسیاری از زبانهایدیگر به صورت«مصنوعی»و تقدیم و تأخیر واژهها،و به کمک«نشانهها»،ظاهر میشوند.
اما در فهرست عناوین موضوعی،که هدف،راهنمایی و ارائۀ دستور العملبرای فهرستنگار است،ارجاعات،با شکلهای متنوعترو مشروحتر،به کار میروند و نسبت موجود،بین دو مفهومی که پیوند ارجاعیدارند نیز مورد توجه قرار میگیرد و مثالهایی در اینمورد خواهیمداشت.
از دستور العمل«به کار برید به جای» UF,USE-(Use for,Used for) استنباط تساوی بین دو مفهوم ارجاعی میشود.
به مثال زیر نظر میافکنیم: مزرعه-مدیریت به کار برید به جای:مزرعه-سازمان و تشکیلات(/مزرعه-تشکیلات و سازمان،نگاه کنید:مزرعه-مدیریت).
از آنجا که«مدیریت»و«سازمان و تشکیلات»دارای نسبت«تباین جزئی»هستند(یعنی گاهی عموم و خصوص من وجه،و گاهیمتباین کلی،به حساب میآیند)؛نمیتوانند دارای نسبت مساوی باشندو پیوند ارجاع مورد مثال از باب عمومیت و خصوصیت است،نه تساوی.
به نمونه زیر نگاه میکنیم*: (به تصویر صفحه مراجعه شود)(*)مثال موردنظر از فهرست عنوانهای موضوعی کتابخانه کنگرهاقتباس شده است.
عنوانهای موضوعی بالا،ارجاعهای معکوس،از موضوعاتی است کهیا در حالت(زبان)طبیعی،در موضع الفبایی قرار نمیگرفتهاند،و یالازم است به شکل مناسبتری،(در فهرست)به کار برده شود.
و به هر تقدیر،تقدیم و تأخیر در اجزاء عبارتموضوعی(عموم و خصوص)،یا به سبب ویژگی تخصصی،و یا با هدفانتظام الفبایی در فهرست است.
اما در فهرستهای عنوانهای موضوعی،خلاف این روش هم دیدهمیشود چنانکه در کتاب«سرعنوانهای موضوعی فارسی*»اکثرترکیباتی که عموما با«کاما»مشخص میشوند با«تیره»ظاهر شدهاند.
و احتمالا این تغییر برای سهولت و یکنواختی موضوعات انجام شده است.