چکیده:
مفهوم سبک زندگی از جمله مفاهیم علوم اجتماعی است که اخیرا بسیار مورد توجه قرار گرفته است. اما کاربردهای متفاوت و بعضا متعارض، آن را مفهومی مبهم و از دیدگاه پاره ای محققان غیر قابل استفاده ساخته است. در مقاله حاضر، در ابتدا به ارایه تبیینی واژه شناسنامه از این مفهوم، پرداخته شده و سپس به بررسی ابعاد مفهومی آن در حوزه علوم اجتماعی پرداخته شده است. این مفهوم، با سایر مفاهیم در حوزه علوم اجتماعی، از جمله مفهوم «ذائقه» دارای ارتباط و پیوند وثیقی است. در این مقاله، کوشیده ایم، با بررسی و مقایسه نظرات جامعه شناسان کلاسیک و مدرن به تبیین ابعاد مفهومی و مؤلفه های «سبک زندگی» بپردازیم.
خلاصه ماشینی:
"Swell مصرف،نوع لباس،نحوۀ صحبت،نگرشها و الگوهای مربوط به نقاط تمرکز علاقهمندی درفرهنگ مانند امور جنسی،عقلانیت،دین،خانواده،میهنپرستی،آموزش،هنرها و ورزشها(گردن،1963:19)پارسونز،در کتاب مشهور خود،(نظام اجتماعی 11)،جنبههایی از سبکزندگی را مطرح میکند که ناشی از فناوری مدرن است و در آن روزها سبک زندگی افراد(بهخصوص خانوادهها)را نشان میداده است؛مواردی مثل خودرو(ها)ی خانواده،یخچال،ماشینلباسشویی و تلویزیون.
اما آیااین توسعه،محوری نداشته است؟بررسی این مؤلفهها نشان میدهد این گسترش،محوریداشته است و چنانکه ذکر شد،محور آن مفهوم«سلیقه»1است؛بهعبارت دیگر،این مؤلفهها(تقریبا همگی)به جنبههایی از زندگی انسان مربوط است که حد اقل در جامعۀ اروپایی وآمریکایی(و ای بسا در همهجا)فرد،حسب ذوق و سلیقه خود یا گروهی که در آن عضواست،در موردش دست به انتخاب میزند،پس مفهوم«سلیقه»،مفهوم اساسی است که دررسیدن به درک درست و تعریف بهنسبت دقیقی از سبک زندگی،باید آن را لحاظ کرد.
با ورود این اصطلاح به ادبیات جامعهشناسان نومارکسیست(که شاید نقطۀ عطفآن،کارهای بوردیو است)،از سبک زندگی تحلیلی کاملا ساختگرا و برمبنای سلسله مراتبقدرت و طبقهبندی اجتماعی ارائه و تمایلات و ترجیحها(سلیقه)نیز در این قالب تبیین شد.
حال اگر بحثقشربندی و ساختهای قدرت را رها کرده و حتی فراتر از این،از حوزه جامعه بیرون رفته ووارد حوزۀ فرهنگ شویم،آنگاه اگرچه سبک زندگی همچنان کارکرد تمایزی خود را بهدنبالدارد،اما دیگر در این تمایز سلسله مراتب لحاظ نشده است.
علیرغم آنکه ارائه یک تعریف دقیق و قطعی از مفاهیم فرهنگی و اجتماعی اگرنه غیرممکن،حد اقل دشوار بهنظر میرسد،اما برای پیشبرد بحث،با تکیه برآنچه گفته شد سبک زندگی عبارت است از: «الگوی همگرا(کلیت تامی)یا مجموعۀ منظمی از رفتارهای درونی و بیرونی،وضعهایاجتماعی و داراییها که فرد یا گروه برمبنای پارهای از تمایلات و ترجیحها(سلیقه)اش و درتعامل با شرایط محیطی خود ابداع یا انتخاب میکند."