چکیده:
تلاش اصلی این مقاله، تبیین نحوه قرائت یا رمزگشایی، مجموعه های تلویزیونی توسط مخاطبان (زنان) است. این پرسش که مجموعه های تلویزیونی، به مثابه گفتمان هایی ترکیبی، چه معناها، ایده ها و ارزش هایی را ( از طریق به کارگیری یک سری تمهیدات، سازوکارها و شگردهای فنی و نیز به واسطه برخی رمزگان اجتماعی و ایدئولوژیک ) مرجح می سازند و مخاطبان چگونه این معناها، ایده ها و ارزشها را رمزگشایی و تفسیر می کنند ، موضوع اصلی پژوهش حاضر است. از این منظر، یک مجموعه نوعی «ترکیب بندی» عناصر مختلف و گاه متضاد است که حول «نقطه محوری» خاصی حدت یافته است. سوبژکتیویته مخاطبان نیز ترکیبی از عناصر مختلف است. در مواجهه این دو ترکیب بندی است که معنا برساخته می شود. در پژوهش حاضر، ابتدا کوشیده ایم با استفاده از روش تحلیلی نشانه شناختی – ساختگرایانه «خوانش مرجح» مجموعه «پرواز در حباب» را تشریح کنیم و سپس با استفاده از روش کیفی بحث گروهی متمرکز، به مطالعه قرائت های مخاطبان (زنان) از این مجموعه پرداخته ایم. از جمله نتایج این پژوهش در بخش نخست، آن است که خوانش مرجح این مجموعه می کوشد نهیلیسم اجتماعی نهفته در پس گرایش افراد به مواد مخدر را پنهان کند و علت اصلی شکل گیری این پدیده را به وجود منابع شر نسبت دهد. در بخش تحلیل قرائت های مخاطبان مشخص خواهد شد که مخاطبان، قرائت معارضی از این مسئله دارند.
خلاصه ماشینی:
"به عبارت دیگر،در پی تبیین این مسئله هستیم که مخاطبان مختلف(1)- Ien Ang (2)- Dorothey Hobsom (3)- Crossroad (4)- Tania Modleski (5)- Janci Radway (6)- Charlotte Brunsdon (7)- Robert Allen (8)- Ellen Seiter به چه گفتمانهایی،غیر از گفتمان حاکم بر مجموعه،دسترسی دارند و این دسترسی گفتمانیچه نقشی در قرائت آنها از مجموعه دارد.
بدین معنا که ما معتقدیمگرچه مجموعههای تلویزیونی ایران میکوشند معناها و ایدهها و ارزشهای خاصی را مرجحسازند و با استفاده از شگردها،تمهیدات و تکنیکهای مختلف آنها را به مخاطبان القا کنند، اما مخاطبان به سبب قرار گرفتن در زمینههای فرهنگی و اجتماعی متفاوت و دسترسی بهگفتمانهایی دیگر،خوانش دیگری از این مجموعهها دارند.
در بخش نخست،از روش تحلیل نشانهشناختی ساختگرایانه برای تحلیل متن(یعنیبرای نشان دادن خوانش مرجح مجموعه تلویزیونی پرواز در حباب)استفاده شده و در بخشدوم،روش کیفی مصاحبههای گروهی متمرکز برای مطالعۀ قرائتهای مخاطبان از مجموعهبه کار رفته است.
از سوی دیگر،خوانش مرجح حدس تحلیلگر دربارۀ نوع قرائت مخاطبان از متن همنیست،بلکه خوانشی است که عوامل تولید(که رابطۀ تنگاتنگی با بلوک قدرت دارد و طیفوسیعی از مسائل مالی وفنی و فرهنگی و نیز فعالیتهای حرفهای و صنعتی را دربر میگیرند)به واسطۀ تأکید بر برخی از رمزها(رمزهای فنی و اجتماعی و ایدئولوژیک)آن را برجستهمیسازند و با استفاده از تمهیدات و شگردها و سازوکارهای خاصی،مخاطبان را به پذیرش آندعوت میکنند.
یکی از دانشجویان(کد 8)بحث را اینگونه شروع کرد: «به نظر من این مجموعه میخواهد ریشههای اعتیاد را به عوامل خارجی و غربی ربط دهد،زیرا رامین معزی(یا همان کورش فراهانی)از خارج برگشته؛ولی واقعیت این است که اعتیادریشه در خود جامعۀ ما دارد و با زور و تهدید پلیس نیز از بین نمیرود."