چکیده:
مقاله حاضر می کوشد بخشی از یافته های یک پیمایش انجام شده را که برگرفته از مطالعات اسنادی و میدانی نگارنده در دو شهر و 67 روستای منطقه کمیجان استان مرکزی ایران طی پنج سال است، از مناظری تازه مانند ریخت نگاری آیینی، خاستگاه شناسی نمایشی و بلاگردانی شرقی با رویکرد انسان شناسی آیین، مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد. این پژوهش با استفاده از روش پیمایش و مصاحبه با 119 نفر از سالمندترین افراد ساکن و آگاه محلی انجام شده و با تکیه بر سابقه زیست انسان در منطقه که از هزاره سوم قبل از میلاد مسیح تاکنون نشانه شناسی شده، به گردآوری، ثبت و ریخت نگاری چهل و هشت آیین نمایشی مردمی پرداخته است. در نهایت، از میان یافته های تحقیق به بررسی یکی از کهن الگوهای آیینی نمایشی تحت عنوان «قارا ایسکیورمه» می پردازد. نتایج حاصل از پژوهش تایید می کند قارا ایسکیورمه (سیاه سرفه) یکی از یافته های این پژوهش در زمینه بلاگردانی است و بیانگر هوش سرشار، اندیشه بکر و قریحه هنرمندانه مردم روستاه های کمیجان ایران اعم از آذری ها، فارس ها و تات ها است
خلاصه ماشینی:
"ریختنگاری آیینهای نمایشی بومی مردم کمیجانبا نگرشی ویژه بر کهن الگوی بلاگردانی محمد عارف1 دکترا تخصصی نمایشهای مردمی و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی اراک میترا رئوفی2 کارشناسی ارشد مردمشناسی کیده {IBمقالۀ حاضر میکوشد بخشی از یافتههای یک پیمایش انجامشده را که برگرفته از مطالعاتاسنادی و میدانی نگارنده در دو شهر و 67 روستای منطقه کمیجان استان مرکزی ایرانطی پنج سال است،از مناظری تازه مانند ریختنگاری آیینی،خاستگاهشناسی نمایشیو بلاگردانی شرقی با رویکرد انسانشناسی آیین،مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد.
یکی از آیینهای بحثانگیز در فرهنگ سنتی مردم کمیجان،تراژدی بلاگردانی درسیاهسرفه است که علاوه بر ظرفیتهای مردمنگارانه،از منظر هنرهای نمایشی نیز یکدرام به تمام معنا به شمار میژآید.
یشینه تحقیق محمد میرشکرایی(میرشکرایی،1377)دربارۀ فرهنگ عامه و مردمشناختی ایران پژوهشهایفراوانی داشته و در مورد استان مرکزی نیز به تحلیل و بازنگری آیین نمایشی بومی کوسهگردیپرداخته،اما در مورد کمیجان مطب خاصی ارائه نکرده است.
یافتههای این پژوهش نشان میدهد دو کنش مهم در اجرای آیین بلاگردانی وجود داردکه فرم و محتوای آیین قارا ایسکیورمه را از سایر آیینها متمایز میکند:اول اینکه در آیینقارا ایسکیورمه،شخص بلاگردان را هیچگاه نکشتهاند و دوم اینکه،فرد را الزاما برای نجاتدیگر انسانها،نه نباتات یا حیوانات بلاگردان میکردهاند.
براساس اطلاعات گردآوریشده در روستای عیسیآباد ایران،زنان روستاکه نمایشگران اصلی مراسم هستند،با هدفی مشترک دور هم جمع شده و با رهبری زنمعتمد روستا به اجرای آیین نمایشی بومی سیاهسرفه مبادرت میورزند.
وقتی نمایشگران بومی نتوانند فردیمنفور و سزاوار اخراج را برای آیین سیاهسرفه بیابند،یکی از ساکنین روستا این وظیفه رابرعهده میگیرد و نامزد نقش بلاگردان میشود."