چکیده:
در این مقاله از میان سه منظر برای بررسی تلویزیون یعنی مخاطبان، محتوای برنامه و نظام تولید، منظر سوم مورد تاکید قرار گرفته و با بررسی نظام تولید برنامه های دینی تلویزیون، تلاش شده است تا ضوابط شفاف و غیرشفاف برنامه های دینی به عنوان بخشی از نظام تولید تبیین گردد. بستر یا چهارچوب نظری این بررسی تئوری های مرتبط با اقتصاد سیاسی رسانه است که مفاهیمی همچون مالکیت، اقتصاد سیاسی و هژمونی را در نظام تولید و کنترل از طریق ضوابط مؤثر می داند. روش دستیابی به این مقصود، مطالعه کیفی بوده است که در آن از سویی اسناد سازمان صدا و سیما بررسی شده و از سوی دیگر با دست اندرکاران تولید برنامه های دینی در سطوح مختلف، مصاحبه عمقی صورت گرفته تا از مجموع آن بتوان به چشم اندازی در این رابطه دست یافت. از مجموعه مباحث می توان نتیجه گرفت که ضوابط برنامه های دینی در ابتدا صرفا شامل نبایدهای حوزه های مختلف دینی اعم از اعتقادات، اخلاق و احکام می شود، اما در ادامه ضوابط خودساخته ای در برنامه های دینی ساری و جاری می شود که تثبیت هژمونی مورد نظر را به ذهن متبادر می سازد.
خلاصه ماشینی:
"فصلنامه تحقیقات فرهنگی،دوره سوم،شماره 4،زمستان 1389،ص ص 58-23 ضوابط شفاف و غیر شفاف در تولید برنامههایدینی تلویزیون ایران مهدی منتظر قائم1 استادیار گروه ارتباطات دانشگاه تهران بشیر معتمدی2 کارشناس ارشد ارتباطات تاریخ دریافت:1388/12/25 تاریخ پذیرش:1389/3/8 کیده {IBدر این مقاله از میان سه منظر برای بررسی تلویزیون یعنی مخاطبان،محتوای برنامه و نظامتولید،منظر سوم مورد تأکید قرار گرفته و با بررسی نظام تولید برنامههای دینی تلوزیون،تلاش شده است تا ضوابط شفاف و غیر شفاف برنامههای دینی به عنوان بخشی از نظام تولیدتبیین گردد.
این مقاله نیز درپی پاسخگویی به همین مسئله است که باید چه ضوابطی در برنامهسازی دینی رعایت شود؟آیا این ضوابط شفافیت لازم را دارا هستند که برنامهساز بتواند محدودۀ برنامهسازی خود را به راحتی بشناسد؟یا برنامهساز به واسطه ضوابط غیرشفاف و سلیقهای دچار سردرگمیمیشود؟اساسا چه نوع ضوابطی شفاف بیان شده و چه ضوابطی غیرشفاف است؟ پاسخ به این پرسشها،نیازمند بررسی جایگاه سازمان تلویزیون در کل ساختار نظام سیاسیاست.
اینتحقیق نیز خود را از این روش بیبهره نگذاشته و انواع اسناد را برای درک فرایند تولیدبرنامههای دینی مورد ارزیابی قرار داده است:قانون اساسی،مجموعه بیانات امام خمینی(ره)ومقام معظم رهبری درباره صدا و سیما،برنامههای توسعه پنج ساله دوم،سوم و چهارم،مصوباتشورای عالی انقلاب فرهنگی درباره صدا و سیما،گزارش بودجههای سالانه صدا و سیمامصوب مجلس،اساسنامه سازمان صدا و سیما،اصول سیاستهای سازمان صدا و سیما،قانونخط مشی کلی و اصول برنامهسازی در سازمان صدا و سیما،اسناد داخلی سازمان صدا و سیما،ضوابط ناظر بر تولید،تأمین و پخش برنامههای دینی مصوب اداره کل طرح و برنامه معاونتسیما،و مصوبات دبیرخانه شورای معارف."