چکیده:
سابقه تاریخی، سیاسی و اجتماعی ارمنیان با ایرانیان در آسیای میانه و مشرق زمین به روشنی نشان می دهد در طول تاریخ، روابط فرهنگی ارمنیان با ایرانیان، بیش از دیگر کشور ها بوده است. مقاله حاضر می کوشد به بررسی تحلیلی و ریشه شناسی آیین نمایشی بومی وارداوار (در گویش ارمنیان مقیم روستاهای ارمنستان وارتاوار تلفظ می شود) در فرهنگ سنتی قوم ارمن بپردازد. در حال حاضر شاید تنها قوم یا ملتی که هر ساله در روز یکشنبه از دومین هفته ماه آگوست با برگزاری جشنی عمومی در میادین، خیابان ها و در کنار رودخانه ها به روی هم آب می پاشند، ارمنیان هستند. ارمنی ها به این مراسم کهن آیینی، وارداوار می گویند و عموما تمرد از آن را ناخوشایند و بدفرجام می دانند. یافته های تحقیق نشان می دهد خاستگاه وارداوار ارمنی، مهر ایرانی بوده است. مهر، همواره باعث درهم تنیدگی فرهنگ هایی گونه گون از قبایل و اقوامی گونه گون در فلات ایران، آسیای میانه، خاور نزدیک و نیمی از اروپا شده است. روش مطالعه کتابخانه ای، اسنادی، مصاحبه و مشاهده مشارکتی در یازده استان بزرگ ارمنستان به مدت پنج سال بوده است.
خلاصه ماشینی:
"بنابراین در اینجا این پرسشها به نظر خواهد رسید که آیا واقعا آیین نمایشی سنتی وارداواربه منظور تداعی معانی غسل تعمید عیسی مسیح که در سی و سه سالگی روی داده،اجرا میشودو یا مانند سایر آیینهای قوم ارمن به قبل از میلاد مسیح و دوران بتپرستی بومیان منطقهمربوط میشود؟اگر مربوط به غسل تعمید عیسی مسیح است،پس چرا سایر مسیحیان جهانجشن آبپاشان را اجرا نمیکنند؟اگر به قبل از تولید عیسی مربوط میشود،پس چرا در هیچسند معتبر تاریخی،تا قبل از سده پنجم میلادیبه وارداوار یا مراسم آبپاشان ارمنی اشارهنشده است؟اساسا چرا تاکنون کلیسا در مقابل اجرای وارداوار ایستادگی نکرده،درحالیکهبسیاری از آیینهای بومی را حذف و یا متحول کرده است؟درنهایت،اگر آیین آبپاشان یکسنت ایرانی و یا آشوری است،پس چرا همواره فقط در ارمنستان اجرا میشود؟اگر آبپاشان،آیین کاملا ایرانی بوده،نقطه جدایی از فرهنگ عامه ایرانیان و کانون اصلی اتصال به فرهنگارمن در کجا و چه زمانی بوده است؟ حدوده مطالعاتی جمهوری ارمنستان یکی از ایالتهای مشترک المنافع اتحاد جماهیر شوروی سابق است که ازچهار سمت به کشورهایی مانند ترکیه،گرجستان آذربایجان و ایران منتهی میشود.
درواقع این یکی از گمانههای نزدیک به یقینی است که به خاستگاهشناسی وارداوار کمک میکندو احتمالا باید به هزاره دوم پیش از میلاد مسیح برگردد،زیرا هنوز در تاریخ تولد و مرگ و حتی محل تولد زرتشت،اتفاق نظر دقیقی ارائه نشده است؛بنابراین،این احتمال وجود دارد که فرماجرایی ناواسارد برگرفته از فرم و شیوه اجرای گاو نرکشی و نمادهای آیین مهر باشد."