خلاصه ماشینی:
"نجد ایران یکی از پشتههای پهناور آسیاست که ازسمت جنوب به خلیج فارس و دریای عمان و از طرف شمال بهدریای خزر و رودخانۀ کورا و بیابان خوارزم محدود میشود ومرز غربی آن را دامنههای غربی کوههای زاگرس و حوزۀاروندرود و سر حد شرقی آن را کوههای غربی پامیر و حوزۀآمویه دریا(جیحون)تشکیل میدهد.
اما در خصوص نواحی شمال شرقی ایران،هدف اصلیمقالۀ حاضر،باید گفت که در دوران حکومت این اولین دولتآریایی،رود جیحون مرزهای ایران در شمال شرقی را تشکیلمیداد که با تأسیس سلسلۀ هخامنشی(559-330 ق.
درسمت جنوب،نفوذ ایران از حدود خلیج فارس هم گذشته وشامل شمال عربستان و سواحل جنوبی خلیج فارس گردید ویک بار دیگر در زمان سلطنت خسرو انوشیروان حدودمتصرفات ایران در غرب تا سواحل دریای سیاه نیز رسید و شهرانطاکیه در ساحل دریای مدیترانه به تصرف دولت ساسانیدرآمد و از طرف دیگر عربستان جنوبی(یمن)تابع ایران شد وناحیۀ باکتریه تا جنوب رود جیحون به ایران تعلق گرفت.
حدود قلمروی صفاریان در اوجقدرتشان،از مشرق به رود سند و از شمال شرقی به رود جیحون میرسید و در شمال و شمال غربی تمام خراسان و گرگان وطبرستان جزو متصرفات دولت صفاری به شمار میرفت و درجنوب نیز صفاریان،کرمان و فارس را در تصرف داشتند؛اماخوزستان را نمیتوان جزو قلمرو ایشان به حساب آورد.
در مدت 7 سال حکومت افاغنه در ایران،دو رقیبعمده،یعنی روسیه و عثمانی،از فرصت استفاده کردند و بهبهانۀ به تخت سلطنت نشاندن شاه طهماسب ثانی،قسمتاعظمی از نواحی شمال و شرق ایران را تصرف نمودند."