چکیده:
در این مقاله رابطه دین و اخلاق به معانی«روش عبادت خداوند » و «صفات نفسانی» بر محور رفتارهای انسان با دو صبغه الهی و انسانی بررسی می شود. از دین به آیین و روش یا رفتار انسان در بندگی خدا با توجه به پاداش و کیفر»تعریف می شود و از اخلاق به «صفات نفسانی( قلبانی ) پایدار انسان که با رفتارهای انسان تاثیرات متقابل دارد»تعبیر می شود. مبنای بررسی رابطه دین و اخلاق در دو صبغه الهی و انسانی است؛ لکن در مرحله بعد، در نظر گرفتن مقصودی عام از دین و اخلاق بطوری که شامل همه مباحث رابطه دین و اخلاق گردد، قدمی است که مبنای دوم بحث است .
خلاصه ماشینی:
"ازاینو میگوییم در این مبحث صرفا تعریف واژه اخلاقموردنظر نیست؛بلکه صفات و هیأت نفسانی(قلبانی)که معنای حقیقی اخلاقاست،محور قرار داده میشود که به تبع آن رفتارهای انسان از جهت خوبی وبدی و ارتباط آنها با صفات نفسانی،اتصاف و تخلق به صفات و کلیه معلوماتمربوط به این سه جهت،وارد در بحث میشود و همچنین مراد از واژه دین صرفاروش بندگی خدا با توجه به پاداش و جزا نیست؛بلکه این معنای[روش بندگی خدا]محور است و سپس هر آنچه به نوعی حول این محور است،وارد بحثرابطه دین و اخلاق میشود؛مثل حقایق دینی،معلومات دینی،منبع دین و مسائلیکه ارتباط مستقیم با معنای اصلی دارد.
آموزههای دینی و اعتقاد به عدالت الهی و حسابرسی بهاعمال بندگان در معاد،اصول و ارزشهای اخلاقی را الزامآور میکند»(خسرو پناه،1383:34)و میگوید:«فواید دنیایی و آخرتی افعال اخلاقی،آدمیان را به سمت عمل به ارزشهای اخلاقی سوق میدهد و دین در شناساییفواید دنیایی و آخرتی آنها موثر است»(همان) در خصوص این نیاز مطرح شده در خصوص اخلاق و دین چند نکته بایدمورد توجه قرار گیرد: 1-طرح ایمان بهطور کلی به عنوان پشتوانه اخلاق از جهت ضمانت صحیحنیست؛بلکه باید دقیقا تصریح کرد که ایمان به جزای الهی است که ضمانتاجرای اخلاقیات است.
و لکن در کشف دین حق و معلومات آن صرفا وحی دخالتدارد؛زیرا روش بندگی را صرفا وحی معین میکند و عقل و نفس نمیتواندروش بندگی را معین کند،مگر به استنباط از معلومات وحیانی و در غیر دین حقو«دین الله»دین و معلومات دینی جنبه اعتبار و جعل دارد و کشف عقلی ونفسانی هم نیست 12-4-رابطۀ ترویجی معمولا یکی از اصول موفقیت در هر کاری که در آن با مردم سروکار است،داشتن صفات اخلاقی نیک است مهمترین این امور برخورد هدایتی با مردم ودعوت به سوی عبادت و بندگی خداوند است."