خلاصه ماشینی:
"مروری بر کتابخانههای مدارس و دانشگاهها در تمدن اسلامی و مقایسهء آنها با کتابخانههای دانشگاهی اروپا در قرون وسطی محمود حقیقی* کتابخانه در قلمرو تمدن اسلامی دارای ارج و منزلت والایی است.
شهر بغداد که در دوران شکوفایی تمدن اسلامی به صورت یکی از مراکز علمی و فرهنگی درآمده بود در 036 شاهد تأسیس کتابخانهء بزرگ دیگری به امر خلیفه مستنصر بالله عباسی برای دانشگاه مستنصریه بود که«صدها کتابدار و صدها هزار جلد کتاب خطی در آن موجود بود و اکنون حتی صد یک آن باقینمانده است»2.
جانسون میافزاید: «هرچند مؤسسات مربوط به آموزش عالی در ادوار باستان و قسطنطنیهء قرون وسطی وجود داشتند،احتمال این است که الهام بیواسطه برای ایجاد دانشگاههای اولیه در اروپای غربی از دانشگاههای موجود در اسپانیای مسلمان آمده باشد.
استفاده از مجموعهء کتابخانههای دانشگاهی قرون وسطی و نیز امانت گرفتن کتاب قیدوبند بسیار داشته است.
همین بررسی کوتاه وضعیت کتابخانههای دانشگاهی اروپا در قرون وسطی بیانگر آن است که نه تنها مجموعههای مختصر این کتابخانهها با مجموعههای غنی و مجهز کتابخانههای مدارس و دانشگاههای تمدن اسلامی قابل مقایسه نبوده،بلکه از لحاظ شرایط دسترسی نیز بین این دو تفاوتهای بسیاری وجود داشته است.
کتابخانههای مدارس اسلامی بسیار آسان بوده و آنها به صورت کانونهای فرهنگی پویایی عمل میکردند،برای مراجعان خود تسهیلات فراوانی قایل میشدند و امکانات متعددی در اختیار آنان میگذاشتند و کسی که از دیاری دور دست مراجعه میکرد،نه تنها مورد استقبال قرار میگرفت،بلکه از لحاظ مسکن،لوازم التحریر و گاه حوایج زندگی تأمین میشد."