چکیده:
اعتقاد به دوازده امام و جانشین برای پیامبر از شاخصترین اعتقادات شیعیان شمرده میشود. این اعتقاد برگرفته از احادیث فراوانی است که در منابع حدیثی قرن چهارم و پنجم گردآوری شده است. برخی در پی ناکامی در دستیابی به منابع قدیمی مدعی شدند که اعتقاد به دوازده امام در نیمه قرن چهارم بر اعتقادات شیعیان افزوده شده است. نگارنده در این نوشتار کوشیده است ابتدا وجود احادیث اثناعشر را در تعدادی از اندک منابع حدیثی سه قرن اول به اثبات برساند. سپس با بهرهگیری از روش منبع یابی از طریق اسناد روایات تعداد دیگری از منابع قدیمی این احادیث را معرفی نماید.
خلاصه ماشینی:
"مسعودی در این باره گوید:«و القطعیة بالإمامة الاثنا عشریة منهم الذین أصلهم فی حصر العدد ما ذکره سلیم بن قیس الهلالی فی کتابه،الذی رواه عنه أبان بن أبی عیاش أن النبی صلی الله علیه و اله-قال لأمیر المؤمنین علی بن أبی طالب علیه السلام:أنت و اثنا عشر من ولدک أئمة الحق؛قطعیه-شیعه-به امامت دوازده امام معتقد است و ریشه این اعتقاد روایتی است که سلیم بن قیس از پیامبر صلی الله علیه و اله نقل کرده است).
با توجه به:1)قرینه چهارم،یعنی اتحاد اوایل سند و افتراق اواخر آن؛2)واقع شدن محمد بنالحسین بن ابی الخطاب در طریق کتابهای محمد بن سنان،مانند روایات فوق،میتوان استظهار نمودکه این روایات و از جمله حدیث اثنا عشر از کتاب محمد بن سنان اخذ گردیده است.
سند و قسمتی از روایت دهم احادیث اثنا عشر کتاب الکافی این است:علی بن إبراهیم،عن محمد بن عیسی بن عبید،عن محمد بنالفضیل،عن أبی حمزة،عن أبی جعفر:«إن الله أرسل محمدا صلی الله علیه و اله إلی الجن و الإنس و جعل من بعده اثنی عشر وصیا»(الکافی،ج 1،ص 532،ح 10).
با توجه به این متن،تنها معلوم میشود تعداد امامان بیش از سه نفر است؛اما کلینی،شیخ طوسی و شیخ صدوق روایت فوقرا مطابق با سند المحاسن،از احمد بن محمد بن خالد به گونهای آوردهاند که در آن حضرت خضر بهامامت دوازده جانشین پیامبر شهادت داده و نام یکایک آنان را برده است114."