چکیده:
منظور از اندیشه اجتماعی، از یک سو اندیشهای است که جامعه و مسائل اجتماعی را
بحث میکند، و از سوی دیگر به مجموع دیدگاههایی اطلاق میشود که به نحوی به
نهادهای اجتماعی برمیگردد.نهادهای اجتماعی که جامعه انسانی بر آنها استوار است و
هر کدام عهدهدار رفع نیاز معینی هستند، عبارتاند ار:نهاد خانواده، نهاد اقتصاد،
نهاد تعلیم و تربیت، نهاد حکومت، نهاد دین و غیره....چنانکه میدانیم از سپیده دم
ظهور اندیشه فلسفی به این سو، مسائل اجتماعی مورد توجه کسانی چون افلاطون و ارسطو
در یونان قدیم و فارابی و ابن سینا و غزالی و ابن مسکویه و ابن رشد و نصیر الدین
طوسی و ابن خلدون و سعدی و دیگران در دنیای اسلام قرار گرفتهاند.در این مقاله
میکوشیم پس از اشاره به زمینه تشکیل تمدن اسلامی، اندیشه اجتماعی غزالی را تشریح و
سپس با نظریههای جدید غربی تطبیق کنیم.
خلاصه ماشینی:
"پس به موجب همین اصل انکار ناپذیر است که مینویسد، «موجود انسانی چنان به عرصه هستی گام نهاده است که به تنهایی نمیتواند زیست کند و ازاینرو ناگزیر باید با فرد دیگری از جنس خود به همزیستی دست زند و این امر برای تحقق دو هدف است؛نخست آنکه برای استمرار نسلهای انسانی و حفظ تاریخ بشری، زن و مرد باید به قبول زندگی مشترک تن در دهند و با یکدیگر بیامیزند، و دوم ضرورتی است که به منظور تولید اسباب معیشت چون لباس و خوراک و اموری چون به بار آوردن فرزند 1 ما را به این کار وادار میسازد؛زیرا چنانکه میدانیم، همزیستی زن و مرد الزاما به کودک آوری منتهی میگردد و یک تن نمیتواند هم به پرورش فرزند مبادرت ورزد و هم به تولید امکانات معیشت همت گمارد و در همان حال با اهل و فرزند خویش در خانه بماند و از آرامش و امنیت برخوردار شود.
موضوعاتی که در دیدگاه اجتماعی غزالی در نیمه دوم سده پنجم هجری قمری آمدهاند در عصر ما نیز مورد توجه اصحاب علوم اجتماعی، چون جامعه شناسان و مردم شناسان فرهنگی قرار گرفتهاند و نکته مهمی که به چشم میخورد این است که محققان جدید، اصول این نظریات را به هیچ روی تغییر ندادهاند و عجیبتر آنکه خود ما نیز به علت فقر فرهنگی دامنه داری که با گذشت قرنها به آن گرفتار آمدهایم، مجال نیافتهایم که اولا افکار پیشینیان خود را دریابیم، ثانیا آنها را نقد و تحلیل کنیم، ثالثا اجزا و عناصر علمی و فنی آنها را بپالاییم و بالاخره اندیشههای صحیح را از اندیشههای سقیم برگیریم و زمینه نظریههای علمی و اجتماعی نو گردانیم و به دانش کشور بیفزاییم."