چکیده:
دورههای تحول کتابشناسی ملی بر سه مقطع زمانی تکیه دارد:دوره اول به مقطع تهیه و تدارک کتابشناسیهای ملی خارج از حوزه عمل سازمانهای دولتی ختم میشود.این دوره به کوشش انفرادی شخصیتهایی مربوط میگردد که به اهتمام و کوشش خود اولین کتابشناسیهای ملی را منتشر ساختند.دوره دوم با کوشش نظامیافته کتابخانه ملی ایران شروع شد که با انتشار کتابشناسیهای ادواری و ملی به ارائه اطلاعات کتابشناختی مربوط به انتشارات ایران پرداخت و تا 1359 تداوم یافت، و حاصل و نتیجه چنین فعالیتی شناسایی و ضبط پارهای از انتشارات داخل کشور بود.از 1360، دوره سوم گردآوری انتشارات کشور شروع شد و با طرحنوین به ثبت و درج اطلاعات کتابشناختی انتشارات ایران تا 1362 ادامه یافت و نتیجه آن به صورت کتابشناسی ملی جمهوری اسلامی ایران، در قالب ارائه اطلاعات کتابشناختی کامل از انتشارات ایران بر اساسا نظام فهرست ردهای دهدهی دیویی با افزودن شماره راهنما بر اساس ردهبندی کنگره منتشر شد و هنوز هم ادامه دارد.در واقع سال 1362 را باید مبدأ دوره سوم انتشار کتابشناسی ملی ایران دانست.
خلاصه ماشینی:
"از 1360، دوره سوم گردآوری انتشارات کشور شروع شد و با طرحنوین به ثبت و درج اطلاعات کتابشناختی انتشارات ایران تا 1362 ادامه یافت و نتیجه آن به صورت کتابشناسی ملی جمهوری اسلامی ایران، در قالب ارائه اطلاعات کتابشناختی کامل از انتشارات ایران بر اساسا نظام فهرست ردهای دهدهی دیویی با افزودن شماره راهنما بر اساس ردهبندی کنگره منتشر شد و هنوز هم ادامه دارد.
همانطور که احسان یارشاطر در مقدمه"فهرست مشار"به آن اشاره دارد، به گونه زیر پرورانده شده است: در سال 1337 چاپ اول این فهرست به اهتمام دانشمند بلند همت و کوشا آقای خانبابا مشار، و تشویق شادروان سید حسن تقیزاده، و مساعدت انجمن فلسفه و علوم انسانی توسط بنگاه ترجمه و نشر کتاب انتشار یافت و این نخستین باری بود که فهرستی از این نوع و به قصر اینکه شامل همه کتابهای طبع شده زبان فارسی باشد منتشر میشد.
در سال 1342 بنگاه ترجمه و نشر کتاب جلد دوم فهرست مشار را که مشتمل بر اضافات و اصلاحات و همچنین فهرست الفبایی مؤلفین بود منتشر ساخت و برای آنکه فهرست چندان که ممکن است جامع باشد گذشته از اهتمام آقای مشار در تکمیل مواد سابق، عناوین فهرست با فهرست کتب فارسی چاپی موزه بریتانیا تألیف ادوارز (2)P}و فهرست کتابهای فارسی کتابخانه دیوان هند تألیف ا.
ذکر این نکته ضروری است که تنظیم و تدوین کتابشناسی سال 1361 و همچنین سال قبل از آن(1360)به صورت کار گروهی سنگین و فشردهای توسط بخشهای فهرستنویسی و کتابشناسی کتابخانه ملی ایران در کمتر از سه ماه تابستان 1362 به انجام رسید و شتابی که برای عقب ماندگیها در تنظیم آن به کار رفت متأسفانه در پارهای موارد منجر به کاستیهایی شده است که ضمن پوزش به آن اشاره میشود."