چکیده:
دروس سازماندهی مواد از دروس اختصاصی الزامی در دورهژهای کاردانی و کارشناسی کتابداری است.از هنگام تصویب برنامه کارشناسی کتابداری در 1367،هیچگونه تغییری در این دروس داده نشده است.از آن هنگام،تحولات فراوانی در فهرستنویسی انتشارات ایرانی،مانند راهیابی رایانه به کتابخانهها و ترجمهء قواعد فهرستنویسی انگلو-امریکن به فارسی رخ داده است.در این نوشته،لزوم بازنگری در سرفصلهای دروس سازماندهی مواد بررسی گردیده و همچنین سرفصلهای جدیدی برای این دروس پیشنهاد شده است.
خلاصه ماشینی:
"این سرفصلها به شرح زیر است5: آمادهسازی و تنظیم مواد(1) هدف فهرستنویسی،شناخت اجزاء کتاب،آشنایی با اصطلاحات فهرستنویسی،مطالعه و بررسی مشخصات برگه فهرستنویسی،فهرستنویسی توصیفی،روشهای مختلف تهیه برگه؟،تعیین سرشناسه و اهمیت آن،برگههای چاپی و مراکز فروش و طریقه سفارش برگه، انواع فهرست،شیوه جستوجو و آشنایی با فهرستهای متداول،سرعنوانهای موضوعی (بازدید از یک کتابخانه مجهز) آمادهسازی و تنظیم مواد(2) ردهبندی،گسترشهای ردهبندی دهدهی دیویی(زبان،ادبیات،اسلام،تاریخ)،نشانه مؤلف و انواع آن،تنظیم مواد غیرکتابی(از قبیل جزوه،بروشور،پوستر،بریده جراید،مواد سمعی و بصری و نظایر آنها)،هدف برگهآرایی،شیوههای برگهآرایی،اصول برگهآرایی، مشکلات برگهآرایی فارسی،انواع برگهآرایی،آمادهسازی،رابطه آمادهسازی با نظام امانت کتابخانه،(بازدید از یک کتابخانه مجهز) به نظر میرسد که سرفصلهای دروس سازماندهی مواد 1 تا 4،به جز ردهبندی کتابخانه کنگره و مختصری درباره ردهبندیهای دیگر،چیزی افزون برسرفصلهای دروس آمادهسازی و تنظیم مواد 1 و 2 ندارد و در واقع،بسط همان دروس،همراه با کار بیشتر است.
کار با گسترشهای جدیدی6که از هنگام تصویب برنامه کارشناسی کتابداری تاکنون در نظام ردهبندی کتابخانه کنگره توسط کتابخانهء ملی ایران تهیه شده است باید به سرفصلهای این دروس افزوده شود.
برپایهء نکات مورد بحث،نگارنده سرفصلهای جدیدی را به شرح زیر برای دروس سازماندهی یک تا چهار پیشنهاد میکند: سازماندهی مواد 1:فهرستنویسی تعریف فهرستنویسی،هدف فهرستنویسی،تاریخچه فهرستنویسی،شناخت اجزاء کتاب،آشنایی با اصطلاحات فهرستنویسی،بررسی مشخصات برگه فهرستنویسی، فهرستنویسی توصیفی با استفاده از ترجمه ویرایش دوم قواعد فهرستنویسی انگلو-امریکن تعیین سرشناسه و شکل آن با استفاده از"فهرست مستند اسامی مشاهیر و مؤلفان و با استفاده از ویرایش دوم قواعد انگلو-امریکن(هنگامی که"فهرست مستند اسامی مشاهیر و مؤلفان"به کار نمیآید)نامشناسی سازمانها(تنالگانها)،عنوانهای قراردادی، کتابهای چند جلدی و موارد خاص و پیچیده،بازدید از یک کتابخانه مجهز."