چکیده:
هدف :هدف ازپژوهش حاضر بررسی سیاست خارجی ایران ونقش وزیران امورخارجه در سال ها (1336 -1339ش ./ 60-1957 م) بوده است.روش شناسی: مقاله حاضرباروش توصیفی -تحلیلی وبر پایه منابع کتابخانه ای آرشیوی به تعیین وضیعت سیاست خارجی ایران ونقش وزیران امور خارجه در سالهای(1336-1339 ش./ 1957-1960 م.) می پردازد. یافته ها ونتایج: یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد که وزیران امورخارجه در این دوره نقش موثری درسیاست خارجی ایران نداشتند، چرا که حلقه اصلی سیاست گذاری ها در دست شخص محمدرضا شاه پهلوی متمرکز بود. هسته اصلی سیاست گذاری های ایران در بعد سیاست خارجی ، حفظ نظام حکومتی ونه حفظ منافع ملی بود. دولت ایران، اگردراین دوران «سیاست بی طرفی» را اتخاذ میکرد.می توانست از تضاد ودرگیری میان دو بلوک شرق وغرب استفاده کند و کشور را در گیر جنگ سرد دو ابر قدرت آمریکا وشوروی نکند؛ اما نه تنها دولت ایران سیاست« بی طرفی» را در پیش نگرفت، بلکه از دسته بندی های نظامی همراه با آمریکا وبلوک غرب شرکت کرد که به نقش دست نشاندگی آن به کشورها بیگانه افزود وتاثیر منفی آن تا سالیان بعد در ایران باقی ماند.
خلاصه ماشینی:
"از مهمترین موضوعات روابط خارجی ایران در این دوره میتوان به کودتای عبدالکریم قاسم در عراق و اثرات آن بر روند مناسبات خارجی ایران، قرارداد دوستی و عدم تجاوز ایران و شوروی، موافقتنامۀ دفاعی ایران و آمریکا و واکنش دولت شوروی نسبت به آن، آغاز دوران ریاست جمهوری کندی در آمریکا و تأثیرآن بر روند روابط خارجی ایران، و قطع رابطۀ سیاسی ایران و مصر و پیامدهای ناشی از آن اشاره کرد.
از جمله دلایلی که سبب شد دولت شوروی پیشنهاد قرارداد دوستی و عدم تجاوز با دولت ایران را مطرح کند، زمزمههایی بود که در زمینۀ «موافقتنامۀ دوجانبۀ دفاعی میان ایران و آمریکا» به گوش میرسید که جریان از این قرار بود: با وقوع کودتای نظامی عبدالکریم قاسم در عراق، وی خروج دولت عراق را از پیمان بغداد اعلام داشت و حتی اسناد سری موجود در دبیرخانۀ پیمان بغداد در عراق را با هواپیمای مخصوصی برای جمال عبدالناصر رئیس جمهور مصر فرستاد، همچنین رادیوهای «صوتالعرب» و «قاهره» هر روز قسمتهایی از این اسناد را پخش میکردند (هوشنگ مهدوی،1385،ص115).
در مذاکرات روز 12 بهمن/1 فوریه، علی اصغر حکمت وزیر امور خارجۀ ایران، از اینکه در طرح پیشنهادی شوروی، نظرات ایران در نظر گرفته نشده اظهار تأسف نمود و بیان کرد اگر ابطال دو مادۀ 5 و 6 قرارداد 1921، صریحا در این موافقتنامه ذکر نشود دولت ایران حاضر به ادامۀ مذاکره نخواهد بود."