چکیده:
هدف: یکپارچگی نرمافزارهای کتابخانهای میتواند امکان مدیریت بهتر اطلاعات را فراهم سازد. نرمافزار کتابخانهای، باید بهگونهای طراحی و تولید شود که ضمن سادگی، دربرگیرندة قابلیتهای مختلفی جهت انجام انواع جستوجوها، ارائة نتایج بازیابی، نمایش اطلاعات، و مدیریت سابقة جستوجو برای انواع منابع اطلاعاتی باشد. این نکته، درمورد نرمافزارهای آرشیوی نیز صدق میکند. بهاینترتیب، وجود نرمافزار آرشیوی جامع، براساس ساختاری استاندارد، در مراکز آرشیوی، میتواند نیازهای کاربران آن یعنی آرشیویستها و پژوهشگران را در زمینة دستیابی به اطلاعات مورد نیاز برطرف سازد.روش گردآوری و تحلیل دادهها: پژوهش حاضر از نوع توصیفی است و بهصورت پیمایشی انجام شده است. در مرحلة اول، با بررسی متون مختلف و گفتوگو با برخی متخصصان حوزة آرشیو، یک سیاهة وارسی از مواد آرشیوی بهدست آمد. براساس اطلاعات بهدست آمده از سیاهة وارسی مشخص شد که در هر مرکز آرشیوی چه نوعی از مواد آرشیوی موجود است. در مرحلة بعدی ، نرمافزارهای موجود در مراکز آرشیوی شناسایی و ارزیابی شد. برای این منظور، یک سیاهة وارسی تهیه شد. در سیاهة وارسی، پژوهشگر، ضمن شناسایی نرمافزارهای مورد استفاده در هر مرکز جهت مدیریت منابع آرشیوی، با مشاهدة این نرمافزارها به بررسی قابلیتهای لازم در یک نرمافزار آرشیوی پرداخت. یافتهها: در این پژوهش، مشخص شد که نرمافزارهای «نقش جهان» و «شناسنامه فرهنگی ایثارگران» دارای کمترین میزان انطباق با مؤلفههای موجود در سیاهة وارسی هستند. بیشتر نرمافزارهای آرشیوی بررسی شده، در بهرهگیری از راهنمای کارآمد و استانداردهای آرشیوی، دارای نقاط ضعف بودند. نتیجهگیری: بررسیها مشخص کرد که هیچکدام از نرمافزارهای آرشیوی مورد مطالعه، استانداردهای آرشیوی را مورد استفاده قرار نمیدهند. البته نرمافزارهای رسا و سیمرغ، بهصورتی مقدماتی و در حدی ضعیف، تاحدودی ایساد( استانداردهای بینالمللی تنظیم و توصیف آرشیوی) را مورد توجه قرار داده بودند.
خلاصه ماشینی:
"نرمافزارهای مورد استفاده در مراکز آرشیوی بررسی شده ردیف نام مرکز آرشیوی نام نرم افزار مورد استفاده 1 مرکزاسنادمجلسشورایاسلامی رسا 2 سازماناسنادوکتابخانةملیجمهوریاسلامیایران رسا 3 مرکزاسنادومدارکسازمانمیراثفرهنگی نقشجهان 4 مرکزاسنادکاخگلستان اکسس 5 مرکزاسنادانقلاباسلامی سیستم جامع مدیریت اسناد 6 مرکزاسنادآستانقدسرضوی سیمرغ 7 مؤسسةمطالعاتتاریخمعاصرایران سیستم اسناد تصویری 8 ادارهکلآرشیوصداوسیمایجمهوریاسلامیایران گنجینه 9 مرکزاسناددانشگاهتهران اوراکل 10 مرکزاسنادوتاریخدیپلماسیوزارتامورخارجه نرم افزار اتوماسیون اداری 11 مرکزاسنادبنیادایرانشناسی پارسآذرخش، نسخة وین لیب 12 مرکزاسنادبنیادشهیدوامورایثارگران شناسنامة فرهنگی ایثارگران 13 مرکزاسنادمؤسسةتنظیمونشرآثارامامخمینی(ره) رسا 14 مرکزاسنادپژوهشگاهدفاعمقدس مأوا 15 مؤسسةمطالعاتوپژوهشهایسیاسی رسا آنگونه که از جدول 1 بر میآید، در بهکارگیری نرمافزارهای مدیریت آرشیوی در مراکز آرشیوی مورد بررسی تنوع وجود دارد؛ بهگونهای که در 15 مرکز آرشیوی بررسی شده، 12 نرمافزار مختلف وجود دارد که برخی از آنها همانند سیمرغ، گنجینه، مأوا، پارسآذرخش (نسخة وین لیب)، و رسا دارای مبنای کتابخانهای و هستند، نه آرشیوی.
نتایج حاصل از بررسی وجود یا عدم وجود مؤلفههای لازم در نرمافزارهای آرشیوی مراکز آرشیوی مورد پژوهش (این جدول در فایل پیوست موجود است) دادههای موجود در جدول 4 مشخص میسازد که در معیار ثبت و ورود اطلاعات، که شامل 33 مؤلفه است، نرمافزار رسا با فراوانی 30 ( 9/90 درصد) دارای بیشترین و نرمافزارهای شناسنامة فرهنگی ایثارگران، مأوا، و نقشجهان با فراوانی 16 ( 4/48 درصد) دارای کمترین میزان انطباق با سیاهة وارسی بودهاند.
بررسیها مشخص ساخت که در بهکارگیری نرمافزارهای مدیریت منابع آرشیوی در مراکز آرشیوی مورد مطالعه تنوع وجود دارد، بهنحوی که در 15 مرکز آرشیوی بررسی شده، 12 نرمافزار مختلف وجود داشت که برخی از آنها همانند سیمرغ، گنجینه، مأوا، پارسآذرخش (نسخة وینلیب)، و رسا دارای مبنای کتابخانهای و غیرآرشیوی هستند."