چکیده:
حجراسماعیل، موضوع چند مسألة فقهی قرارگرفته است؛ مانند «داخل طواف قرار گرفتن»، «دست کشیدن روی دیوارحجر هنگام طواف» و «فاصلة مطاف ازدیوارحجر». در چرایی و دلایل مسائل فوق، میان فقها اختلاف است. حجر، هم موضوع قرارگرفته و هم مورداستدلال و استناد برخی فقیهان بوده است. چون مسأله به ماهیت حجر باز می گردد، این مقاله میکوشد ضمن تبیین چیستی حجراسماعیل، نقش وجایگاه آن در تأثیرگذاری بر مبانی و دلایل مسائل فقهی روشن سازد.
خلاصه ماشینی:
"1. ابن قدامه در المغنی به تفصیل و با دو نقل ذکر کرده است: الف: پیامبرـ صلی الله علیه ]وآله[ و سلم ـ به عایشه فرمود: «صلی فی الحجر فإن الحجر من البیت»؛ «در حجر نماز بخوان، زیرا آن، جزو بیت و کعبه است.
22 «محمدبن علیبن الحسین، از پیامبر و ائمه علیهم السلام چنین روایت میکند: مردم پیرامون حجر طواف میکنند و نه داخل آن، چون مادر اسماعیل در حجر دفن شده است.
مرحوم آیت الله فاضل= مینویسد: تأیید بر این مطلب (که حجر جزو کعبه نیست) دفن اسماعیل، هاجر و تعدادی از پیامبران در آنجاست؛ زیرا مرسوم و معهود نبود که خانة خدا یا جزئی از آن، محل دفن عدهای قرار گیرد ولو از پیامبران یا افراد منتسب و مرتبط با آنان باشد.
31 علامه چون قائل است که حجر اسماعیل جزو بیت میبادش، میگوید کسی که دستش را به طرف حجر دراز کرد و یا روی دیوار حجر گذاشت، بعض بدن او در حین طواف، داخل خانه شده است و حال آن که در طواف باید تمام بدن او در خارج خانه باشد و حتی جزئی از بدن نیز جایز نیست که داخل خانه باشد.
حال با وجود کثرت جمعیت و گاه ازدحام و ابتلای مردم، میبایست از امامان مسألة حد مطاف در ناحیه حجر اسماعیل سؤال میشد و آنان پاسخ میدادند و یا خود آن بزرگواران به صراحت متعرض مسأله میشدند و حال آن که در این خصوص هیچ روایتی وجود ندارد تا مسألة ضیق بودن مطاف در این قسمت را بیان کند و چون روایتی به دست ما نرسیده و حال آنکه دواعی بر ذکر آن بوده، معلوم میشود که مسافت طواف در قسمت حجر، ضیق نبوده و مطاف از دیوار حجر محاسبه میشده است."