چکیده:
شماره استاندارد بین المللی پیایندها(شایا)، شماره خاص و منحصر بهفردیست که
بههر نشریه ادواری داده میشود تا آن را از بقیه نشریان و پیایندها متمایز
گرداند.بدیهیست که این امر کارشناسایی، سفارش و خرید را آسان میکند و امور مربوط
به مبادله بین المللی، اطلاعرسانی و بازاریابی را سرعت میبخشد و نیز قدمیست
درراه ایجاد کتابشناسی پیایندها.این شماره را هشت رقم تشکیل میشود که هفت رقم نخست آن شماره منحصر بهفرد برای
پیایند و رقم آخر، عدد کنترلکننده بهشمار میآید و با محاسبات ریاضی صحت هفت
شماره قبلی را مشخص میکند.این مقاله به ساختار سازمانی مرکز بین المللی
آی.اس.اس.ان، وظایف و اهداف این مرکز، مراکز ملی آی.اس.اس.ان، مزایای استفاده از
شاپا، چگونگی درخواست و بهکارگیری آن، کاربرد این شماره در کتابخانهها و مراکز
اطلاعرسانی میپردازد.
خلاصه ماشینی:
"دبیرکل یونسکو در ششم نوامبر 1972 تأسیس این مرکز را رسما اعلام کرد و از کلیه کشورهای عضو درخواست نمود که با نظام بین المللی اطلاعات پیایندها همکاری نمایند و مراکز شماره استاندارد بین المللی پیایندها، شماره خاص و منحصربهفردیست که بههر نشریه ادواری داده میشود تا آن را از بقیه متمایز گرداند.
معیارهای اصلی برای تعیین و انتخاب سازمانی که وظایف یک مرکز ملی را انجام دهد از این قرار است: -دسترسی به همه پیایندهای جدیدی که در کشور منتشر میشود و نیز دسترسی به مجموعههای بزرگ و عمده پیایندها؛-داشتن امکان ایجاد ارتباط و همکاری با ناشران پیایندها، توزیعکنندگان، کتابخانهها و خدمات اطلاعرسانی.
ناشران موظف هستند همراه با فرم درخواست، مدارک و اطلاعات زیرا را نیز دراختیار مراکز ملی یا مرکز بین المللی قرار دهند:-برای پیایندهایچاپی، یک کپی از آخرین شماره نشریه؛-برای نشریات پیوسته، یک برونداد چاپی از صفحه عنوان یا هرصفحهای که اطلاعات مربوط بهعنوان و اطلاعات مربوط به ناشر را ارائه دهد؛-برای نشریاتی که برروی لوح فشرده یا فلاپی منتشر میشوند، یک کپی نمونه یا برونداد چاپی از صفحه عنوان؛(1).
سرانجام بهدنبال اقدامات مستمر کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران برای ایجاد یک مرکز ملی، مجلس شورای اسلامی با تأسیس این مرکز موافقت نمود و این مرکز با نام اختصاری شاپا(شماره استاندارد بین المللی پیایندها) فعالیت خود را رسما از مرداد 1382 در محل کتابخانه ملی آغاز کرد.
کاربرد شاپا در کتابخانهها و مراکز اطلاعرسانیاگرچه استفاده از شاپا در صنعت نشر جهانی همهگیر شده و بسیاری از کشورها با این نظام بهخوبی آشنا هستند ولی باکمال تعجب در حوزه متون کتابداری و اطلاعرسانی درباره شماره استاندارد بین المللی نشریات مطالب زیادی چاپ و نشر نشده است."