چکیده:
سپهر عام رسانههای جمعی مدرن به عنوان برجستهترین دستاوردهای جهان صنعتی و فناوریهای فرهنگی و ارتباطی پرنفوذ، همه پدیدهها و عناصر فرهنگی از جمله دین را به گونههای مختلفی پوشش داده است. کم و کیف این ارتباط و آثار و نتایج حاصل از آن، به ویژه در حوزه تعامل دین و رسانههای تصویری، سؤالات و مباحث مهمی را به میان کشیده و دینپژوهان و رسانهپژوهان را به عرصههای مطالعاتی جدیدی سوق داده است. این نوشتار درصدد است تا به اجمال بخشی از نقطه تلاقیهای این دو حوزه را مورد بررسی قرار داده و تصویری هرچند کلی از فضای حاکم بر این تعامل به دست دهد. گونههای مختلف تعامل دین و رسانه، تاثیر و تاثر هر یک بر، و از دیگری، عوامل مؤثر در تشدید یا تضعیف این ارتباط و روند جاری این تعامل عمدهترین مباحثی است که تصریحا و تلویحا از آن سخن رفته است.
خلاصه ماشینی:
"1 رسانه همچنین بالقوه میتواند از طریق مشارکت در اقدامات ذیل، دین و جامعه مؤمنان را در نیل به اهداف منظور یاری کند: توسعه و بسط معانی و کالاهای نمادین برگرفته از دین به قلمروهای گوناگون، برجستهسازی آموزهها و ارزشهای دینی و معنویت ناشی از دین به عنوان مبنایی برای سامان دادن به برنامهها و اقدامات مهم اجتماعی، کشاندن دین و آموزههای دین به قلمرو امور اجتماعی و ترغیب مؤمنان به اتخاذ مواضع مناسب در برخورد با موضوعات مختلف، مشارکت در توسعه و تعمیق فرایند جامعهپذیری دینی افراد از طریق تلاش مستقیم و غیرمستقیم در درونی ساختن باورها، ارزشها، هنجارها، نگرشها، احساسات، آداب دینی و همراه ساختن آنها با مؤلفههای گوناگون زندگی فردی و اجتماعی، مشارکت ضمنی در تقویت اعتقادات و اخلاقیات دینی از طریق برنامههای مختلف، تقویت انگیزه افراد در گرایش به مذهب، بازتولید و تقویت هویت مذهبی، بازخوانی و برانگیختن مستمر سطوح ناخودآگاه ذهنیت مؤمنان و فعال ساختن سطوح خود آگاه و افزایش درجه حساسیت آنها نسبت به موضوعات مختلف، امکاندهی به رشد و تقویت روابط درون متنی میان نهادهای دینی با یکدیگر و این نهادها با سایر نهادهای اجتماعی، معرفی الگوها و سبکهای زندگی اقتباس شده از دین یا دارای مرجحات دینی، آگاه ساختن مؤمنان از سایر فرهنگها و الگوهای زیستی و امکاندهی به انجام مقایسات میان فرهنگی، تقویت تأثیر و تأثرات متقابل ادیان و فرهنگهای دینی و غیردینی، ایجاد پیوند احساسی میان معنویت دینی با مادیت آمیخته به زندگی روزمره، ایجاد حساسیت نسبت به ابعاد فرهنگی ـ اجتماعی و مقولات و مؤلفههای جامعه سکولار و ترغیب مؤمنان به مقابله با آنها، اطلاعرسانی از جریانات دینگریز و دینستیز در جهان معاصر، توجه دادن به پیامدهای سکولارشدن جامعه، ایجاد فرصت برای تجربه کردن برخی عناصر فرهنگ غیردینی و درک آثار آن، کمک به انتقال افراد از جهان روزمره غفلتزا به دنیای مجازی معنوی، مشروعیتبخشی، اعتباردهی و ترویج اخلاق دینی در جامعه، بسیج مؤمنان به دفاع از دین، ارزشها و گروههای دینی، تقویت مواضع مؤمنان در جامعه و ارتقای موقعیت آنان در قیاس با گروهای رقیب، مشارکت در بازسازی جهان روزمره متناسب با آرمانها و ارزشهای دینی، منطقی و مقبولسازی اعتقادات مؤمنان از طریق پیوند دادن آنها با تجربههای احساسی و ایجاد هالهای از صدق و حقیقت برای جهانبینی دینی، معرفی جهانبینی دینی به عنوان راهبردی منطقی و عقلانی برای تبیین جهان، زمینهسازی برای ایجاد انعطاف در اعتقادات و سبک زندگی سنتی مؤمنان، به چالش کشاندن تنگنظریها و ویژگی متحجرانه برخی باورهای سنتی و الگوها و شیوههای زیستی منسوب به دین، اطلاعیابی و درک شهودی سبکهای زندگی غیردینی برای مؤمنان، مشارکت در ترغیب افراد به علمجویی، کمالخواهی، اخلاقی زیستن، تعهدمندی و وظیفهشناسی، وجدانکاری، رعایت حقوق دیگران و تلاش در جهت ایجاد وفاق جمعی، نظم اجتماعی، انسجام و همبستگی، امنیت روانی و اجتماعی به عنوان ارزشهای کلان مورد توصیه دین."