چکیده:
در نظام سیاسی اسلام نقش و جایگاهی که برای زنان در عرصه های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی مشخص شده، کمتر از مردان نیست. بر این اساس، از مسائل مهم برای زنان متعهد مسلمان آشنایی با چگونگی مشارکت و حضور در این عرصه هاست. بدین منظور، باید از نظرگاه اسلام در این خصوص، و نیز از سیر تاریخی نقش زنان در عرصه های سیاست و اجتماع مطلع گردند. بیعت و هجرت از مفاهیم مهم و اساسی فرهنگ سیاسی اسلام و از حوادث مهم و تاثیرگذار تاریخ صدر اسلام می باشند. یافته های این پژوهش نشان می دهد که زنان مسلمان همپای مردان در این عرصه حضور فعال داشته و تاریخی ماندگار از خود به یادگار نهاده اند. این نوشتار با بررسی منابع تاریخی و مذهبی، و با روشی توصیفی بر این هدف است که جلوه هایی از مشارکت سیاسی زنان صدر اسلام را در دو عرصه بیعت و هجرت، که از حوادث مهم و سرنوشت ساز تاریخ صدر اسلام به شمار می روند، بررسی نماید.
خلاصه ماشینی:
"سؤالات فرعی که مقاله در پی پاسخگویی به آنهاست عبارتند از: ـ تاریخچه بیعت در صدر اسلام چگونه بوده است؟ ـ زنان در کدام بیعتها حضور داشتند؟ ـ شیوه بیعت زنان در آن زمان چگونه بوده است؟ ـ زنان در دو هجرت به حبشه و مدینه چه میزان نقشآفرین بودند؟ در مطالعات و تحقیقات جدید، موضوع بیعت و هجرت زنان صدر اسلام، در کنار سایر مسائل تاریخ صدر اسلام و سیره پیامبر صلیاللهعلیهوآله بررسی شده است و به صورت مستقل کتابی در اینباره تدوین نشده است، اما در مجموعه مقالات همایش بینالمللی سیرهشناختی پیامبر اعظم صلیاللهعلیهوآله، 395 دو مقاله با عناوین «نخستین مبایعات زنان با پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله» از شهلا بختیاری و «بیعت زنان در عصر نبوی» از حمیدرضا مطهری به موضوع بیعت زنان اشاره کردهاند.
421 در ذیحجه سال بعد (سیزده بعثت) 75 نفر (73 مرد و 2 زن) 422 از مسلمانان همراه مصعببن عمیر نماینده رسولالله صلیاللهعلیهوآلهدر یثرب ـ از یثرب به مکه آمدند و آمادگی خود را برای اطاعت از پیامبر صلیاللهعلیهوآله اعلام نموده، با ایشان بیعت جدیدی بستند که به «بیعت عقبه دوم» مشهور است.
» 446 گفتنی است که شیوه بیعت پیامبر صلیاللهعلیهوآله با زنان به وضوح نمایانگر این امر است که اگر دین مقدس اسلام بر حضور زنان در صحنه اجتماع و سیاست تأکید دارد، از سوی دیگر، بر رعایت حدود و مرزهای لازم بین مردان و زنان در جامعه نیز تأکید میورزد.
پس از دوران پیامبر صلیاللهعلیهوآله نیز در مسئله خلافت علی علیهالسلام، زنان با کمال میل و رضا و با آگاهی و شناخت کامل با امیرمؤمنان علی علیهالسلام بیعت کردند و فصل زرینی از تاریخ اسلام را به نام خود ثبت نمودند."