چکیده:
عبدالرحمن بن محمد بن خلدون الحضرامی تونسی (1332 ـ 1406 میلادی)
معروف به ابن خلدون، در کتاب خود به نام مقدمه، مبانی اصلی رشتههای گوناگون دانش
به ویژه علم تمدن (العمران) را پی ریخت؛ اما به سبب سهم چشمگیری که ابن خلدون
در علم اقتصاد داشت، باید او را اگر نه «پدر» علم اقتصاد، دست کم یکی از پیشگامان
برجسته در تاریخ اندیشه اقتصادی به شمار آورد. عنوان «پدر علم اقتصاد» به آدام اسمیت
که آثار بزرگش حدود سیصد و هفتاد سال پس از مرگ ابن خلدون انتشار یافت، داده شده
است. ابن خلدون نه تنها نخستین بذرهای بارور علم اقتصاد کلاسیک را در موضوعات
تولید، عرضه و هزینه بر زمین پاشید، بلکه در طرح مباحث مصرف، تقاضا و مطلوبیت،
که مبانی تئوری اقتصادی مدرن را تشکیل میدهند نیز پیشتاز بود.
خلاصه ماشینی:
اگر چه ارزش کالاها شامل هزینه سایر نهادههای مواد خام و منابع طبیعی است، باز به نظر ابن خلدون، از طریق کار و زحمت انسان است که ارزش، افزوده میشود و ثروت گسترش مییابد..
کار و تلاش به تولید میانجامد که این تولید نیز برای مبادله پایاپای یا با استفاده از پول یعنی طلا و نقره به کار میرود؛ در نتیجه، این فرایند، درآمدها و سودهایی را میآفریند که انسان آنها را از انجام صنعت و حرفه به صورت ارزش کار خود پس از کسر هزینه مواد خام به دست میآورد.
این ابن خلدون بود نه آدام اسمیت که نخستین بار سهم و نقش کار را به صورت یک وسیله انباشت ثروت ملت مطرح ، و خاطر نشان کرد که کار و کوشش،وافزایش در بهرهوری و مبادله کالاها در بازارهای بزرگ، عوامل اصلی ثروت و برخورداری کشور هستند.
چنان چه این اصل ابن خلدون را برای تحلیل هزینه به کار ببریم، آشکار میشود که حتی برای قیمت معین کالای نهایی میتوان سود را افزایش داد هنگامی که انسان هزینه مواد خام و دیگر نهادههای به کار رفته در تولید را با خریدن آنها به قیمت ارزان، از طریق گرفتن تخفیف یا به طور کلی خریداری آنها با قیمت پایین از بازارهای دور دست، کاهش دهد؛ همان طور که ابن خلدون در بحث از فواید تجارت خارجی نشان داده است.