چکیده:
یکی از ویژگیهای آموزههای اقتصادی اسلام که خیلی هم ترغیب شده، اعطای قرضالحسنه
است. تجربة عینی نیز نشان داده که نهاد قرضالحسنه در رفع مشکلات مردم بسیار مؤثر
بوده است؛ بنابراین، بر تمام عناصر نظام اسلامی (دولت، مجلس، قوه قضائیه) لازم است
در ساماندهی هرچه قویتر، درستتر و کارآمدتر این نهاد مقدس اهتمام کنند.
صندوقها و مؤسسههای قرضالحسنه در جایگاه واسطههای پولی از طریق افتتاح حساب
پسانداز و در مواردی حساب حوالهای** وجوه مازاد مردم را جذب کرده؛ سپس از طریق
وام قرضالحسنه در اختیار متقاضیان میگذارند؛ در نتیجه از طریق افزایش حجم پول یا
شبه پول و از طریق افزایش سرعت گردش پول روی حجم نقدینگی جامعه و روی تقاضای کل و
سطح عمومی قیمتها تأثیر میگذارند؛ بنابراین، ضرورت دارد نوع و حجم فعالیت
صندوقها و مؤسسههای قرضالحسنه، پیوسته تحت نظارت بانک مرکزی باشد تا بانک مرکزی
بتواند در سیاستهای کلان پولی و اقتصادی، آنها را در نظر گیرد.
سوءاستفاده مدیر یا هیأت مدیره برخی صندوقها و مؤسسهها یا سوءمدیریت آنها به
جهت ناآشنایی با مدیریت مالی یا اعمال سلیقههای شخصی، منابع سپردهگذارآنرا به
خطر
انداخته، حقوق آنها و گیرندگان وام را تضییع میکند؛ بنابراین لازم است با تصویب
قوانین لازم، نوع، شیوه، ابزار و حجم فعالیت صندوقها و مؤسسههای قرضالحسنه،
تعیین و مراجع صلاحیتدار برای اعطای مجوز، نظارت، کنترل و ابطال مجوز مشخص، و
شیوههای حل اختلاف روشن شود. در این مقاله با تقسیم صندوقهای قرضالحسنه به سه
گروه صندوقهای محلی، کوچک و بزرگ، طرحی برای ساماندهی آنها ارائه شده است.
One of the characteristic of Islam's economic teaching which was encouraged is granting qarzolhasane.
The exact experiment showed how qarzolhasane institution was affective in solving people's difficulties and problems. Therefore all Islamic system parts (government، parliament، judicature) should try their all best to make this holy institution more powerful، accurate and efficient.
Funds and institutions of qarzolhasane as money instrumentalities absorb people's surplus Funds through opening saving accounts and in some cases through opening draft accounts and then offer them to the applicants in the form of qarzolhasane loans.
Consequently they will influence the liquidity supply of society، total demand and general level of prices though increasing money supply and increasing the velocity of circulation. So central bank should always control the kind and amount of qarzolhasane institution activities; so that central bank could consider them in economics monetary macro policies. The abuse of some institutions or Fund's management or board of directors and their mismanagement due to their unfamiliarity with fractal management or applying personal style endanger depositor's sources and waste borrowers rights. So it is necessary to specify the kind، method، instrument and activity amount of qarzolhasane institution through approving the necessary laws. In addition the competent authorities and different problem solving solutions should be clarified in order to grant permits، inspect، control and cancel the specific permit. Dividing qarzolhasane funds in to three groups local، small and big funds we will present a plan for managing them.
خلاصه ماشینی:
با توجه به خلا قانونی، از سال 1370 تا 1381 صندوقهای قرضالحسنه رشد بیاندازهای یافت و تعدادی از آنها چنانکه توضیح خواهیم داد، با سوءاستفاده از اوضاع، از هدف عالی قرضالحسنه بازماندند و به سوءاستفادههای مالی پرداختند و پیرو این جریانها بود که قانونگذار در ماده 92 قانون برنامه سوم توسعه، و هیأت وزیران در مصوبه مورخ 9/11/1381 مجددا نظارت بر کلیه فعالیتهای پولی و مالی سازمانها، مؤسسات و صندوقها را به بانک مرکزی محول کرد و بعد از ابلاغ مصوبه هیأت وزیران، ضوابط و نحوه فعالیت اینگونه صندوقها تدوین و جهت تصویب به شورای پول و اعتبار ارسال شده است.
در مثالی ساده، وقتی سپردهگذاری 100 واحد پولی در صندوقی سپردهگذاری میکند، صندوق با اعطای دفترچهای به او امکان میدهد هر موقعی بخواهد بتواند با مراجعه به صندوق 100 واحد خود را بردارد، از طرف دیگر با رعایت درصدی از 100 واحد سپرده به صورت ذخیره احتیاطی، بقیه را وام قرضالحسنه میدهد؛ بنابراین، صندوق قرضالحسنه با همان فعالیت اول به اندازه وام اعطایی به حجم نقدینگی میافزاید(چون سپردهگذار که هر وقت بخواهد میتواند از سپردهاش استفاده کند و گیرنده وام هم پول در اختیار دارد) و اگر پرداخت وام از طریق سپردة جاری باشد در اثر تکرار عملیات سپردهگذاری و گرفتن وام افزایش حجم نقدینگی تشدید میشود.