چکیده:
در این مقاله، مفهوم «هزینة فرصت سرمایهگذاری» و مفاهیم نزدیک به آن همچون «نرخ
حذف» و «بهترین گزینة بعدی» تبیین، و اثبات میشود که از دیدگاه خرد در فرض رقابت
کامل و در بلندمدت، هزینة فرصت سرمایهگذاری در اقتصاد مبتنی بر بهره، نرخ بهره
است؛ ولی در غیر این فروض یعنی در اقتصاد مبتنی بر بهره در فرض عدم رقابت کامل و در
اقتصاد بدون بهره، هزینة فرصت سرمایهگذاری در پروژة A، نرخ بازده بهترین پروژة
بعدی است؛ و از دیدگاه کلآن که هزینة فرصت همة پروژههای سرمایهگذاری مدنظر است
نیز فقط در فرض رقابت کامل در بلندمدت، نرخ بهره، هزینة فرصت همة پروژهها است؛
ولی در غیر این فروض چه در اقتصاد مبتنی بر بهره و چه در اقتصاد بدون بهره (اقتصاد
اسلامی) سرمایهگذاری دارای هزینة فرصت نیست و فقط دارای نرخ حذف است.
In this paper the meaning of investment opportunity cost and its related meaning such as elimination rate and next optimal variant will be explained and proved. From Micro perception، investment opportunity cost in interest based economy with assumption perfect competition and long term is exactly the interest rate. On the other hand if we ignore the said assumption which means non - existence of a perfect competition in interest based economy and in interest free economy، investment opportunity cost in one project whould be the best yield rate of the other. From Macro perception، in which the opportunity cost of all investment projects are considered، interest rate is the opportunity cost of all projects on the assumption that we have a perfect competition market in a long term، but If we ignore the mentioned assumptions in both interest - based economy and interest free economy، investment have only elimination rate and not opportunity cost.
خلاصه ماشینی:
همچنین دو مفهوم سرمایه (Capital) و سرمایهگذاری (Investment) و برداشتهای گوناگونی را که از این دو وجود دارد شرح خواهیم داد؛ زیرا هزینة فرصت سرمایهگذاری براساس هر یک از برداشتهای مزبور متفاوت میشود؛ سپس این مسأله را بررسی میکنیم که آیا در اقتصاد سرمایهداری، نرخ بهره میتواند هزینة فرصت سرمایهگذاری باشد.
در صورتی که پاسخ مثبت است، آیا در انتقال از دیدگاه خرد به کلان، مسأله تغییری نمیکند؟ دکتر توتونچیان در اینباره میگوید: در اقتصاد سرمایهداری به درستی [در قالب افکار غربیها] در چارچوب فرض بازار رقابتی برای تمام تولیدات، نرخ بهره را که از بازار پولی بهدست میآید، هزینة فرصت سرمایة همة تولیدکنندگان در چنین بازاری و بهطور یکسان برای همه میدانند.
همانگونه که در ابتدای این بحث در مفهوم سرمایه و سرمایهگذاری گذشت، مقصود از سرمایه، کالاهای سرمایهای، و مقصود از سرمایهگذاری از دیدگاه خرد، «فرآیند افزودن به کالاهای سرمایهای بنگاه» و از دیدگاه کلان، «فرآیند افزودن بر موجودی کالاهای سرمایهای کشور در طول یک دورة معین» است؛ بنابراین، پولی که قرض میشود، هزینة حسابداری و قطعی آن نرخ بهره است؛ اما وقتی سرمایهگذار میخواهد این پول را در پروژة A سرمایهگذاری کند، هزینة فرصت این سرمایهگذاری بهترین گزینة بعدی است.
با توجه به مفهوم هزینة فرصت که پیشتر بیان کردیم، حتی در اقتصاد غرب نیز که بهرة قراردادی تجویز میشود فقط در فرض بازار رقابت کامل، آن هم در بلندمدت میتوان گفت از دیدگاه کلان، نرخ بهره، هزینة فرصت سرمایهگذاری است؛ اما در غیر این فروض، نرخ بهره، هزینة فرصت نیست؛ بلکه نرخ حذف است.