چکیده:
نودمین سال از قرن سیزده شمسی، در حالی تحویل شد که حضرت آیتالله العظمی امام خامنهای(مدظله العالی)در پیام نوروزی خود، با درایت و هوشمندی خاص، این سال را به نام «جهاد اقتصادی» نامگذاری کردند و با این تسمیه، درحقیقت باب جدیدی از جهاد را در قالب جهاد اقتصادی تشریح نمودند. فقه شیعه، این انعطاف و زمانشناسی را دارد که بتواند بهروز گردد و بدینسان، جهاد به ابعاد فرانظامی تعمیم یابد؛ جهاد علمی، جهاد فرهنگی، جهاد سازندگی و مانند آن و امروز جهاد اقتصادی نیزبه این گفتمان وارد شد. در بین ابعادجنبه های مذکور، «اقتصاد» از ویژگی عامتری برخوردار است یعنی در مقایسه ابعاد مختلف پیشرفت یک کشور با کشورهای دیگر، حوزه اقتصاد و شاخصهای مربوط به آن، از برجستگی ویژهای برخوردار است؛ اقتصاد ایران برای حضور در اقتصاد جهانی، نمیتواند به اخلاق کسب و کار بیتفاوت باشد و تجّار و بنگاهها برای حضور در بازارهای جهانی ،ناگزیر به اندیشیدن به این مهم هستند. بدون شک توسعه مطلوب اقتصاد، ارتباط تنگاتنگی با شناخت، درایت و تدبیر تجّار دارد. اگر کسی بدون آگاهی از احکام و قوانین مربوط به تجارت به کسب و کار مشغول گردد، فعالیتهای او به لحاظ شرعی و علمی، نمیتواند از کارآیی و اثربخشی لازم برخوردار باشد. رشد اقتصادی و اقتصاد سالم، مرهون آن است که قبل از شروع در تجارت، دستاندرکاران مسائل اقتصادی نسبت به موضوعات و قوانین مربوط به تجارت، آشنایی کامل پیدا کرده و آداب معاملهی صحیح و مشروع را مراعات نمایند. آنچه در این پژوهش مورد توجه قرار گرفته، بررسی فقهی آموزش و فراگیری دانش تجارت به عنوان یکی از ابعاد مهم جهاد اقتصادی است. مشهور فقهاء ،حکم به استحباب فراگیری دانش تجارت دادهاند؛ اما برخی دیگر قائل به وجوب و لزوم آن شده و شروع در کسب و کار را بدون آشنایی با احکام و قوانین مربوط به تجارت باطل میدانند که در این نوشتار، ضمن اشاره به اقوال ایشان حکم به وجوب تفقّه در تجارت مورد بحث و بررسی قرار میگیرد.
خلاصه ماشینی:
مشهور فقهاء ،حکم به استحباب فراگیری دانش تجارت دادهاند؛ اما برخی دیگر قائل به وجوب و لزوم آن شده و شروع در کسب و کار را بدون آشنایی با احکام و قوانین مربوط به تجارت باطل میدانند که در این نوشتار، ضمن اشاره به اقوال ایشان حکم به وجوب تفقه در تجارت مورد بحث و بررسی قرار میگیرد.
یکی از مهمترین این آموزهها، «فراگیری دانش تجارت در کسب و کار و امور بازرگانی» است با توجه به ضرورت و اهمیت تجارت، پیچیده بودن احکام و قوانین آن و ارتباط تنگاتنگ توسعهی دانش تجارت با رشد معاملات مشروع در جامعه، لزوم فراگیری آن؛ یعنی«وجوب تفقه» قبل از شروع به امری، بدیهی و روشن است.
"/> از ذکر نکتهای اساسی که نباید غفلت کرد این است که در چه صورتی تجارت میتواند چنین نقش مهمی را در جامعۀ اسلامی ایفاء کند ؟ آیا بدون آشنایی با شیوۀ تجارت مطلوب، معاملات صحیح و کسب دانش مورد نیاز در ارتباط با احکام و قوانین مربوط به تجارت میتوان به توسعهی اقتصادی و رشد فکری دست یافت؟ و همچنین به سوی رشد درآمد ملی، حرکت در جهت اقتصاد سالم، نفی اقتصاد طاغوتی و طاغوت اقتصادی گام برداشت ؟ بدون شک، پاسخ منفی است؛ زیرا اولا تحقق فعالیتهای اقتصادی به دلیل ظرافت و ارتباط تنگاتنگ آن با مال و ثروت؛ ثانیا، انجام دادن معاملات تجاری مصرح در فقه و قانون (ماده2ق.