چکیده:
در این مقاله ترتیب اصلی کلمات (redrO droW cisaB) در گویش
گیلکی لنگرود مورد بررسی قرار گرفته است.نشان دادهایم که ترتیب اصلی کلمات در این
گویش VOS است. آنگاه به شناسایی و رابطه جفتهای همبستگی در این گویش با ترتیب
اصلی کلمات VOS پرداختهایم و در تمام موارد، همبستگیهای بین آنها را با
ارایه مثال بررسی کردهایم.این مطالعه نشان میدهد که از مجموعه چهارده مورد جفت
همبستگی معتبر و قابل بررسی در این گویش، نه مورد با ترتیب اصلی کلمات در این گویش،
یعنی VOS ، همبستگی دارد و در پنج مورد، با ترتیب OVS همبستگی وجود
دارد.اینگونه مطالعات در ردهشناسی زبانها، بررسی تغییرات زبانی و جهت این
تغییرات اهمیت زیادی دارد.اینگونه مطالعه ردهشناسی زبان با بررسیهای کاربردشناسی
زبان و جمعبندی اطلاعات کهنه و نو و نیز تعیین مبتدا (cipoT) و خبر (sucoF)
در زبانها نیز وابستگی نزدیک دارد.
خلاصه ماشینی:
"با مقایسه جملات(3-2)که در آنها مفعول صریح-معرفه یا نکره-بلافاصله قبلاز فعل قرار دارند، تنها مفعول معرفه/مشخص میتواند بعد از فعل قرار گیرد، نیز با بررسی ترتیب بینشان سازههای اصلی در جملات(5-4)میتوان فرض نمود که ترتیب اصلی کلمات در گویش گیلکی لنگرود، همانند فارسی استاندارد، VOS است، اما در جملات پیچیدهتر، یکی از دو ترتیب (a5)و(a4)ترتیبهای اساسی زیربنایی میباشند.
براساس یافته درایر(1993، ص 93)قیدهای حالت در زبانهای VO به طور غالب قبلاز فعل قرار میگیرند و در زبانهای OV بعد از فعل، در گویش گیلکی لنگرود نیز که زبانی با ترتیب اساسی VO است، قیدهای حالت، قبل از فعل قرار میگیرد و این جفت با ترتیب اساسی کلمات همبسته است.
nub o?sub anox day?a?s-c18 «شاید به منزل رفته باشد»بود رفته خانه شاید مثالهای(18)نشان میدهند که فعل کمکی«n:ob»«بودن»حامل عناصر صرفی مطابقه و زمان است و بعد از فعل اصلی واژگانی قرار میگیرد، پس نتیجه میگیریم که این جفت همبستگی دارای ترتیب xy ، براساس نظریه TDB ، میباشد که با ترتیب اساسی کلمات VO در این گویش همبسته است.
جمله موصولی در چارچوب نظریه TDB عبارت کاملا گروهی قابل تکرار، و انشعابی محسوب میشود و لذا همبسته مفعولی است: [midn:oxub uma?k]in:ob?atik-a22 «کتابهایی که ما خواندیم» خواندیم ما که کتابهایی [myedib uma?k]in:omlif-b22 «فیلمهایی که ما دیدیم»دیدیم ما که فیلمهایی واضح است که ترتیب این جفت در این گویش leRN یعنی YX است و با ترتیب اساسی کلمات VO همبستگی ندارد.
اگر براساس نظریه جدید ایکس-تیره(ابنی 1987)حرف تعریف را هسته گروه اسمی و وابسته فعلی و اسم یا (?N/?N) را همبسته مفعولی بدانیم، آنگاه هم نظریه TDH و هم نظریه TDB رابطه معناداری را بین ترتیب این جفت همبستگی و ترتیب اساسی کلمات پیشبینی میکنند."