چکیده:
امروزه آسیای مرکزی متشکل از پنج جمهوری مستقل قزاقستان، قرقیزستان،
ازبکستان، ترکمنستان و تاجیکستان میباشد. این منطقه دارای منابع طبیعی و موقعیت
تجاری فوقالعادهای است و در قدیم محل عبور جاده ابریشم بوده است.
مسلمانان در این منطقه تحولات مهمی به وجود آورده و ضمن ایجاد مراکز علمی،
مساجد زیادی بنا کرده و به امور مذهبی روی آوردند. اما از اواسط قرن شانزدهم میلادی
که روسها بر این منطقه تسلط یافتند، مبارزه با اسلام و مسلمانان را آغاز کردند و این
روند پس از حاکمیت کمونیستها، شدت بیشتری یافت و منجر به تخریب مساجد و
مراکز مذهبی شد. ولی بعد از به قدرت رسیدن گورباچف، اوضاع دگرگون شد و
فعالیتهای مذهبی مسلمانان از نو آغاز گردید و صدها مسجد جدید ساخته شد. این
نوشتار به تجدید حیات اسلام در آسیای مرکزی بعد از طی این دوره میپردازد.
خلاصه ماشینی:
"اما از اواسط قرن شانزدهم میلادی که روسها بر این منطقه تسلط یافتند، مبارزه با اسلام و مسلمانان را آغاز کردند و این روند پس از حاکمیت کمونیستها، شدت بیشتری یافت و منجر به تخریب مساجد و مراکز مذهبی شد.
(11) آنها یک بار در زبان عربی مهارت پیدا کردند، اما این عمل تکرار نشد، شهرهای آسیای مرکزی به قلمرو فرهنگی خلافت [اسلامی] در آمدند و در حدود یک قرن مراکز مهم علمی اسلامی [در این منطقه]، تحت نظر اعراب و بعدها سلجوقیان و ترکان بود تا اینکه به وسیله مغولان ویران گردیدند.
(36) اسلام در آستانه انقلاب اکتبر هنگامی که انقلاب بلشویکی در سال 1917م به وقوع پیوست روشنفکران جدید مسلمان آسیای مرکزی «انجمن مسلمانان» را تشکیل دادند و علما نیز «جماعت علما» را که به وسیله ملاشیرعلی پین هدایت میشد بنیانگذاری کردند.
عربستان سعودی در اوایل سال 1990م اقدام به یک عمل ابتکاری در آسیای مرکزی، که دوباره به اسلام روی آورده بودند، کرد؛ این کشور یک میلیون قرآن به منطقه فرستاد و وجوه مربوط به پروژههای ترجمه قرآن به زبانهای محلی و ایجاد یک مرکز نشر اسلامی در تاشکند را تأمین نمود.
نتیجهگیری تجدید حیاط اسلام در آسیای مرکزی در اواخر دهه 1980 شروع شد؛ زمانی که با اعمال سیاست میخائیل گورباچف، یعنی پروسترویکا و گلاسنوست، برای اولین بار در سراسر دوران سلطه شوروی، به مردم اجازه فعالیت در اتحاد جماهیر شوروی داده شد.
ایجاد مساجد و مدارس جدید توسط کشورهای عربی تأمین مالی میشد و ایران و ترکیه، که بر سر حمایت از مسلمانان آسیای مرکزی در رقابت بودند، نیز در این امر مشارکت داشتند."