چکیده:
ولایت فقیه ایده مرکزی گفتمان سیاسی فقهی شیعه در عصر غیت است. با وجود روایت های مختلف از این ایده » تبیین حضرت امام خمینی (ره) به عنوان فقیه و رهبر سیاسی انقلاب اسلامی و بنیانگذار نظام جمهوری اسلامی در میان سایر ,تبین ها جامعیت و عمق نظری و کارکردی خاص دارد. تلاش نوشتار حاضر بر آن است تا نشان دهد اولا نظریه ولایت در امام خمینی (ره) آغاز نشده » بلکه در نظریه ایشان به نقطه تکامل خویش رسیده است و ثانیا نظرگاه ایشان در این باب هرچند ظاهرا با تحولات و تطوراتی همراه بوده لیکن گذر زمان و مهم تر از آن تاسیس نخستین حکومت ولایت فقیه سبب شده تا ایشان ابعاد و زوایای مختلف این ؛نظریه را هر چه بیشتر و عمیق تر تین نماید. در این نوشته » نخست نظرات ایشان را دربازه مبانی مشروعیت خکومت اسلامی» جایگاه مردم در آن و شکل حکومت ولایت فقیه بیان می گردد و سپس ادله عقلی و نقلی اثبات ولایت فقیه در عصر غیبت بیان شده و با تبیین شرایط و صفات. اختیارات و مقیدات ولی فقیه و شیوه جانشینی در این نوع از حکومت به واکاوی دیدگاه های اولین فقیه تاریخ تشیعم که ولایت فقیه را به منصه ظهور رسانده است» پرداخته می شود.
خلاصه ماشینی:
"ایشان نظر خود را درباره ولایت فقیه نخستین بار در کتاب کشف الاسرار بیان داشتهاند و در آن ابتدا با دلیل عقلی ضرورت وجود قانون و حکومت را در جامعه بشری اثبات کرده و سپس با دلیل عقلی و سیره پیامبر(ص)و علی(ع)ضرورت حکومت اسلامی در همه زمانها و مکانها را نتیجه گرفته اند و در عصر حضور،پیامبر و امامان معصوم را به عنوان والی و حاکم در حکومت اسلامی معرفی کرده و در عصر غیبت با استناد به روایات حق حکومت را تنها برای فقیه عادل معرفی کردهاند.
(همان،ج 3:145) قرائت انتصابی ازنظریه امام اما آن دسته از نظرات و آراء امام که به مشروعیت الهی حکومت دلالت دارند بقرار ذیل است: حضرت امام در کتاب«البیع»در هنگام بحث از«الهم ارحم خلفائی»تعبیر«الولایۀ من قبله» (البیع،ج 2:470)[یعنی ولایت از جانب پیامبر اکرم(ص)]را دارد و به هنگام بحث از توقیع شریف اینگونه نتیجهگیری کرده است:«از أنا حجۀ الله و هم حجتی علیکم میتوان دریافت که حضرت (ع)میفرماید هرآنچه از طرف خداوند به من واگذار شده است و من در مورد آنها حق ولایت دارم،فقها نیز از طرف من صاحب اختیارات هستند و روشن است که مرجع این حقوق جعل ولایت از جانب خداوند برای امام(ع)و جعل ولایت از جانب امام(ع)برای فقیهان است.
(لکزایی،1385:74-75) مقیدات ولایت مطلقه حضرت امام بر اختیارات حکومتی ولی فقیه در همه امور مربوط به پیامبر اکرم(ص)و ائمه معصومین(ع)تأکید کردهاند،در عینحال مکررا در گفتار و نوشتار خود،از اینکه این اختیارات شأن و مقامی برای کسی بوجود آورد،برحذر داشته و فلسفه وجودی اختیارات مطلقه فقیه را تحقق اهداف حکومت اسلامی دانستهاند."