چکیده:
وراثت اعمام و وراثت بنات بحثی است که یک طرف آن بنیعباس و طرف
دیگر آن علویان میباشند. در عصر جاهلیت، تنها فرزندان ذکور، از ارث بهره
میبردند ولی با ظهور دین اسلام این قانون برداشته شد.
عباسیان که در روی کار آمدن خود و مبارزه با بنی امیه از شعارهای علویان و
پیروان آنها استفاده زیادی بردند و ابتدا مشروعیت حکومت خود را از طریق وصیت
ابوهاشم به علی(ع) میرساندند، به تدریج از علویان فاصله گرفتند و ادعا کردند
خلافت، میراث عباس عموی پیامبر(ص) است. آنها با تکیه بر این اصل جاهلی، که
دختر ارث نمیبرد، وارث پیامبر(ص) را عباس ـ تنها پسر عبد المطلب که تا زمان
رحلت پیامبر(ص) زنده بود ـ معرفی کردند.
در مقابل، علویان به ویژه اهل بیت با استناد به آیات قرآنی و احکام عقلی در
صدد رد ادعای عباسیان بر آمدند و بدینگونه بحث وراثت اعمام و وراثت بنات
مطرح شد.
در این مقاله، به بیان چگونگی پیدایش اندیشه وراثت اعمام و سابقه آن و عکس
العمل علویان به ویژه اهل بیت به طور مختصر پرداختهایم.
خلاصه ماشینی:
"بعد از رحلت پیامبر(ص)، بحث ارث پیامبر(ص)، و جانشینی ایشان مطرح شد اگر چه ابوبکر در محاجه با حضرت فاطمه(س)، به قانون ارث در زمان جاهلیت اشاره نکرد، که زنان حق ارث ندارند ولی در همان زمان، بر خوردی بین علی(ع) و عباس عموی پیامبر صورت گرفت، که نشان از وجود قانون ارث جاهلی دارد.
و ما را نسبت به عالم اسلام در جای بلند قرار داد و برای رفعت ما نیز کتاب فرود آورد، که در آیات محکمه آن فرمود: «انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت» و نیز فرمود: «قل لا أسئلکم علیه اجرا الا المودة فی القربی»، و فرمود: «انذر عشیرتک الاقربین» و نیز فرمود «و ما افاء الله علی رسوله من اهل القری فلله و للرسول لذی القربی و الیتامی» و نیز فرمود: «و اعلموا انما غنمتم من شیء فإن لله خمسه و للرسول و لذی القربی و الیتامی»(17) این برداشت، یعنی اهل بیت، و ذوی القربی خواندن بنی عباس، مسبوق به اصل جاهلی ارث است که فرزندان دختر، عضو نسل و خاندان به حساب نمیآیند.
. » هارون پرسید چگونه میگویید، شما خاندان پیامبر هستید در حالی که پیامبر، نسل و خاندانی نداشت، و نسل از طریق پسر منتقل میشود نه دختر و شما فرزندان دختر اویید و برای او نسلی نبود حضرت فرمود: خداوند در آیه 84 و 85 سوره انعام میفرماید «و از فرزندان او (ابراهیم) داوود، سلیمان، ایوب و یوسف و موسی و هارون را هدایت کردیم و این چنین نیکوکاران را پاداش نیک خواهیم داد."