چکیده:
تشریح اندیشه سیاسی علی(ع) و دیدگاههای وی درباره قدرت همواره مورد توجه
مورخان و محققان بوده است. اما در این میان نظریهای که امام علی(ع) را از سایر
حاکمان اسلامی متمایز مینماید، حاکم آرمانی و اصولی بودن و نگاه اعتباری داشتن به
قدرت است. نوشتار حاضر که مقدمهای در این زمینه است، سعی در بررسی این دیدگاه
بر اساس برخی شواهد تاریخی دارد.
خلاصه ماشینی:
"1. پاسخ منفی علی (ع) به درخواست حمایت ابوسفیان بعد از آن که بیعت با ابوبکر روی داد ـ و محمد بن اسحاق هم تحت عناوین «بیعت یوم السقیفه و بیعت العامه»(4) از آن یاد کرده است ـ و عدهای مهاجر و انصار از پذیرش بیعت ابوبکر خودداری ورزیدند و ابوسفیان هم آشکارا اعلام کرد که حاضر است در حمایت از علی (ع) مدینه را پر از سواران کند، حضرت دست به شورش نزد و حاضر نشد از حمایت شخصی چون ابوسفیان برای رسیدن به قدرت استفاده کند.
علی (ع) و پذیرش خلافت علی(ع) که خود را شایستهترین کس برای جانشینی رسول خدا میدانست، چون پس از رحلت پیامبر به مدت بیست و پنج سال از کسب مقام خلافت دور ماند و در این مدت تغییراتی بر خلاف دیدگاهش در جامعه بروز کرد، بعد از آن که عثمان به قتل رسید، در آغاز حاضر به پذیرش مقام خلافت نشد و شرایط زمانی را بدترین زمان برای تحقق حکومت خود دانست و تنها بعد از اصرار توأم با فشار مردم و پذیرش شروطش آن را پذیرفت و این امر تنها بدین سبب بود که بتواند اهداف متعالی خود را پیاده کند، و گرنه علی(ع) قدرت محور نبوده است که در هر شرایطی به دنبال کسب قدرت برود.
علی (ع) و تأکید بر اجرای سیاست تسویه درباره بیت المال علی(ع) با روش هایی که بعد از پیامبر در تقسیم بیت المال شکل گرفت به مخالفت برخاست و در این امر بر مساوات و برابری بدون هیچ گونه تبعیض و امتیازی تأکید کرد و در یک اقدام عملی در آغاز خلافت خود به عبیدالله بن رافع، خزانه دارش، دستور داد به همه سه درهم بدهد که این عمل با اعتراض عدهای از اشراف و بزرگان مواجه شد و حتی عدهای چون طلحه و زبیر و..."