چکیده:
دریای خزر با مساحت 378 هزار کیلومتر مربع بعنوان بزرگترین دریاچه دارای ارزشمندترین ذخایر آبزیان و تأمین کننده بیش از 80 درصد خاویار جهان شرایط خاصی را از لحاظ اکولوژیکی و تنوع زیستی پشت سر میگذارد. در کمتر از 14-12 سال تعداد ماهیان بالغ و تولید خاویار دریای خزر به صفر خواهد رسید. کنوانسیون محیط زیست دریای خزر (کنوانسیون تهران)، پس از 8 سال مذاکره میان دولتهای ساحلی، با نظارت و مشارکت برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد UNEP و در چارچوب برنامه محیط زیست دریای خزر CEPدر آذر 1382/نوامبر 2003، با هدف محافظت این دریاچه از انواع آلاینده ها و بازسازی و احیاء محیط زیست آن در تهران به تصویب رسید. است. سوال اصلی مقاله حاضر این است: نقش کنوانسیون محیط زیست دریای خزر در بهبود شرایط منابع زنده این دریاچه چیست؟ نگارنده سعی دارد ضمن مروری بر وضعیت منابع زنده دریای خزر، با تأکید ویژه بر وضعیت ماهیان خاویاری، نقشی را که کنوانسیون محیط زیست دریای خزر میتواند در بهبود وضع منابع زنده و ذخایر تاسماهیان ایفا نماید، روشن سازد
Caspian Sea with the surface of 371،000 square Kilometers as the largest lake of the world has the most precious reserves of fishes and provides 80./. of world's caviar. Caspian Sea is undergoing a special ecologic situation in less than 12-14 years، the number of matured fishes and caviar production will become zero. The convention for Caspian Sea environment (Tehran Convention)، with the purpose of protecting this lake from pollution and reviving it's environment، under observation and with participation of the United Nation Environment Program (UNEP) and in the charter of the Caspian Sea Environment Program، after 8 years negotiating، has been signed on November 2003. The main question of this article is: "What is the role of the convention in improvement of the situation of living reserves of the lake?" The author is trying to study the ecological situation of the Caspian Sea and the effect that this convention can have on the situation of these resources. Keywords: Caspian Sea، Caviar fish، Caviar، Tehran Convention، Caspian Environment Program.
خلاصه ماشینی:
منابع زنده دریای خزر و کنوانسیون محیط زیست دکتر محمد پورکاظمی 1 رئیس انستیتو تحقیقات بین المللی ماهیان خاویاری دکتر دادمان چکیده: دریای خزر با مساحت 378 هزار کیلومتر مربع بعنوان بزرگترین دریاچه دارای ارزشمندترین ذخایر آبزیان و تأمین کننده بیش از 80 درصد خاویار جهان شرایط خاصی را از لحاظ اکولوژیکی و تنوع زیستی پشت سر میگذارد.
این تحلیل که برمبنای جمع آوری اطلاعات و آمار از منابع و اسناد علمی معتبر تدوین شده، در نظر دارد به سئوالات زیر پاسخ دهد: 1- علت اصلی کاهش ذخایر ارزشمند ماهیان خاویاری دریای خزر چیست؟ 2- چگونه می توان با مدیریت محیط زیست و حفظ تنوع زیستی بحران کنونی خزر را سامان داد؟ 3- سازمانهای ملی، منطقه ای و بین المللی بویژه کنوانسیون تهران در احیاء ذخایر و منابع زنده دریای خزر چه نقشی را می تواند ایفا نمایند؟ سوال اصلی این مقاله سومین سئوال است.
گرچه کمیسیون منابع زنده دریای خزر سعی دارد هماهنگی ها و همکاری های شیلاتی را برای بهره برداری پایدار دریای خزر افزایش دهد، ولی بعلت نگرش سنتی و دیدگاه بسته آن و همچنین تمایل، تأثیر و دخالت سیاستمداران بر موضوعات علمی از یکطرف و عدم پذیرش تجربیات سازمانهای بین المللی مانند سازمان جهانی غذا و کشاورزی FAO و یا سازمان های منطقه ای (برنامه محیط زیست دریای خزر CEP ) از طرف دیگر، سبب شده است تا کمیسیون عملکرد و کارنامه موفقی برای بیش از 15 سال فعالیت خود نداشته باشد.