چکیده:
در قرآن و سنت جایگاه ویژه و منحصربه فردی به اهل بیت (ع) داده شده است. توجه به این جایگاه اقتضا می کرد که این خاندان پس از رحلت پیامبر اکرم (ص) سکاندار دستگاه حکومتی مسلمانان شوند و در عرصه های گوناگون سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، و فرهنگی جامعه اسلامی رهبری بلا منازع را برعهده گیرند. پس از گذشت نیم قرن از واقعه سقیفه بنی ساعده، ماجرای خونین کربلا به وقوع پیوست و بر عترت پیامبر آن رفت که رفت و حتی طرح فضائل آنان ممنوع و خطرآفرین شد. امیر المومنین علی (ع) با شناخت عمیق از مقوله چگونگی گفتمان با اهل بیت (ع) در عصر خود و آینده به طرح مبانی نظری مربوط به عترت پیامبر (ص) و آثار گسترده آنان در حیات بشری و به خصوص جامعه اسلامی پرداخت. در این مقاله با رویکردی تاریخی ـ تحلیلی شیوه پرداختن امام به این مسئله مورد بررسی قرار می گیرد و تلاش آن حضرت برای بیدار کردن وجدان های خفته در قبال وظیفه ای که در برابر این هدایتگران الهی داشت، بررسی می شود و سرانجام، اثر گذاری ارشادات امام در بخشی از جامعه با وجود موانع بسیار، و صفات محبان اهل بیت (ع) در کنار صفات مخالفان آنان طرح می گردد.
خلاصه ماشینی:
"مظلومیت مضاعف اهل بیت(ع) با وجود شواهد متعدد در مورد جایگاه ممتاز اهل بیت(ع)،چونان آیات و روایات احادیث متواتری که دانشمندان شیعه و اهل سنت در طول قرون متمادی در فضیلت این خاندان نقل کردهاند،آنان پس از رحلت پیامبر(ص)خانهنشین شدند و اذیت و آزار دیدند،همچنین حاکمان فاسد تلاش کردند تا از نشر فضائل ایشان در میان مردم جلوگیری کنند تا حاکمیت خودشان با آسیب کمتری مواجه شود.
پیامبر(ص)پیوسته بر همراهی این دو با یکدگیر برای هدایت امت اسلامی تأکید میکرد،و سخنانش در کتب تاریخ و روایی شیعه و اهل سنت مفصلا ذکر شده است تا چنانکه آن حضرت در گفتاری از پیامبر اسلام که به حدیث وصایت مشهور است،علی(ع)را مطلقا وصی خود معرفی کرد(ابن عساکر،1398:95/3).
امام علی(ع)با آگاهی از آینده و به پیروی از قرآن و پیامبر اعظم(ص)به معرفی ابعادی از شخصیت اهل بیت(ع)پرداخت و سپس سایر امامان معصوم(ع)نیز همین روش را ادامه دادند تا انوار این خاندان بر ناآگاهان هم بتابد.
امیر المؤمنین(ع)با طرح این حقیقت که موضوع رهبری اهل بیت(ع)از جانب خداوند متعال تعیین شده است،در خطبهای میفرماید: آنان که فکر میکنند در علم راسخ هستند و از روی دروغ و ظلم بر ما،خود را لایق رهبری میدانند و به ما عقیده ندارند،کجا هستند؟اینان باید بدانند خدا ما را مقام داده و دیگران را پائین آورده است؛به ما لطف کرده و انان را محروم ساخته است،و ما را از علم خود بهرهمند گردانده و دیگران را بیبهره کرده است.
آثار منفی غفلت از اهل بیت(ع)a} آنچه از گفتارهای امام استنباط میشود،تحلیل چالشهای متعددی است که جوامع اسلامی پس از رحلت پیامبر(ص)دچار آن شدند و مرکزیت این انحرافات درک ناصحیح در تشخیص افرادی بود که پس از آن حضرت شایستگی داشتند،یعنی کسانی که از نظر رهبری سیاسی،اعتقادی،اخلاقی،و اجتماعی بر دیگران اشراف داشتند."