چکیده:
یکی از معارفی که نقش مهمی را در عقاید پیروان سه دین یهودیت، مسیحیت و اسلام ایفا کرده موضوع باغ عدن (بهشت آدم) و درخت معروفی است که در این باغ قرار داشت (در اسلام یک درخت و در یهودیت و مسیحیت دو درخت، یعنی درخت حیات و درخت معرفت). در این مقاله پژوهشی تطبیقی در مورد درخت ممنوعه در دو دین یهودیت و اسلام صورت گرفته است، و بدین منظور تعدادی از متون قدیم و جدید یهودی و اسلامی با هم مقایسه شده اند، تا مشخص شود این متون چه شباهتها و تفاوتهایی با هم دارند، کدام مفاهیم منحصر به متون اسلامی یا منحصر به متون یهودی است و احیانا کدام اندیشه ها از متون یا فولکلور یهود به روایات و ادبیات اسلامی منتقل شده است. نتیجه این پژوهش رفع ابهام از پاره ای از روایات هر دو دین و کشف اسرائیلی بودن برخی از روایات ظاهرا اسلامی است.
خلاصه ماشینی:
"شگفتآور آن که در برخی از متون یهودی به جای یک یا دو درخت، به سه درخت اشاره شده و سخن ازدرخت سومی به نام «درخت رحمت» 3 نیز در باغ عدن به میان آمده است (Vita Adae 41:3) همه این مسائل علامت سردرگمی نویسندگان 1.
در برخی از روایات شیعی هم از «درخت حسد» سخن به میان آمده (عیاشی، 2/9؛ صدوق، 124؛ مجلسی، 11/164)، که آن نیز قابل تطبیق با درخت معرفت است، زیرا مطابق این روایات آدم به منزلت آل محمد (ص) حسد (یعنی غبطه) برد، که علم آن خاندان نیز داخل در این منزلت بوده است.
برخی از قرائن ارتباط درخت طوبی (یا سدرة المنتهی) و درخت حیات عبارتند از: ابعاد فوق العاده درخت طوبی (یا سدرة المنتهی) به طوری که یک سوار در هفتاد یا صد سال عرض آن را طی میکند، یا برگهای آن مانند گوش فیلند، یا دنیا را میپوشانند (طبری، 13/194 (از وهب)؛ 27/71ـ73؛ ابوالفتوح، 11/219ـ221، 18/172؛ بخاری، 4/249؛ مسلم، 1/101؛ نسائی، 1/220)؛ جوشیدن رودخانههای بهشت (در برخی موارد تصریح شده که تعداد آنها چهار رود است) از زیـر ایـن درخت (طبری، 13/193؛ 27/72؛ ابوالفتوح، 11/220،221؛ 18/172) که با رودهای چهارگانه باغ عدن در تورات در ارتباط است (در برخی از روایات نام دو تا از این رودها نیل و فرات ذکر شده (طبری، 27/73؛ بخاری، همان جا)، که چنان که میدانیم نام فرات در تورات (پیدایش، 2: 14)، به عنوان یکی از رودهای باغ عدن ذکر شده و برخی از نویسندگان یهودی رود پیشون (پیدایش، 2: 11) را منطبق با نیل دانستهاند، و معتقدند این رودها از زیر درخت حیات سرچشمه میگیرند)؛ غرس طوبی به دست خدا (که با پیدایش، 2: 8ـ9 در ارتباط است) و دمیدن «روح» خدا در آن (که با مفهوم بخشیدن «جاودانگی» به توسط درخت حیات در ارتباط است) (طبری، 13/193،196؛ ابوالفتوح، 11/220؛ همچنین نکـ : مفید، 45، که نصب درخت طوبی به دست خداوند با خلق آدم در یک روایت ذکر شده)؛ و وجود همه میوهها در درخت طوبی (ابوالفتوح، همانجا) که چنان که خواهیم دید این ویژگی در مورد درخت ممنوعه هم ذکر شده است."