چکیده:
سیف فرغانی از جمله شاعرانی است که در کتاب های تذکره از وی نشانی نیست. خوانندگان با مطالعه ی شعر او به والایی مقامش در قصیده و غزل پی می برند. او در غزل هایش بارها، مستقیم و غیرمستقیم به پیروی خود از سبک و شیوه ی سخن سعدی اشاره کرده است. این پژوهش بر آن است تا موسیقی بیرونی (عروض) غزل های سیف فرغانی را بررسی کند، در بیش تر موارد با موسیقی بیرونی غزل های سعدی نیز مورد بررسی، مقایسه و نقد و تحلیل قرار دهد. سیف و سعدی در غزل هایشان از بحرهای عروضی یکسان بهره گرفته اند. وزن های به کار رفته در غزل های سیف، سنگین و باوقارند ولی وزن های غزل های سعدی روا ن تر و شادترند، به عبارت دیگر در وزن های غزل های سیف هجاهای بلند و در غزل های سعدی، هجاهای کوتاه، برجستگی دارند. در غزل های سیف وزن های متناوب و دوری کم تر به کار رفته است. تسکین ها (سکته ها)ی عروضی درون مصراعی که باعث افزایش سنگینی و غمگینی وزن شعر می شوند، در غزل های سیف بیش تر است. هر دو از به کار بردن وزن های نامطبوع، که ذوق سلیم آن ها را نمی پسندد، دوری جسته اند. برخی ویژگی های شعر سبک خراسانی: تشدید مخفف، اسکان ضمیر و حذف مصوت کوتاه در غزل های سیف وجود دارد.
Imagery such as simile in traditional poem has two major tasks; explaining and describing the thought، and decorating and arranging the speech. Simile as the most applicable imagery in poems of Naser Khosro is a tool for explaining and describing the poet's mind and less has been considered as an artistic and decorating element.
The main purpose of this study is examining the vehicle in the complete works of Naser Khosro and of course vehicle was chosen because it draws the environment، ideology and the internal world of the poet. It's variation of vehicles is considerable in the complete works of Naser Khosro which we divided it's most important types into 3 groups in this article، including: nature and the elements related to it، like animals and mountains، group two includes cultural issues like religious and mythic concepts، features of aristocracy، behaviors in dressing and eating، and the third group includes daily observations of the poet.
خلاصه ماشینی:
"این پژوهش برآن است تا این نظریه را بربحور عروضی غزلهای سیففرغانی مرور کرده و موسیقی بیرونی(عروض)غزلهای سیف را با غزلهای سعدیمقایسه کند: جدول بحرهای عروضی به کار رفته در غزلهای سیف فرغانی و سعدی (به تصویر صفحه مراجعه شود) با نگاه کلی به بحرهای عروضی به کار رفته در غزلهای سیف فرغانیدر مییابیم که شاعر،به 9 بحر از بحور عروضی شعر فارسی توجه داشته و 2 بحر رجزو سریع را به بحور عروضی قصایدش افزوده و تنوع بیشتری ایجاد کرده و ازبحرهایی همچون:متدارک،وافر،کامل،بسیط،مقتضب،طویل،مدید،غریب(جدید)،قریب و مشاکل و چشمپوشی کرده است.
بررسی تسکینهای درون مصراعی{o1o}در غزلهای سیفوزن فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن(فعلان،فع لن،فع لان):بحر رملمثمن مخبون محذوف(-مقصور،اصلم،اصلم مسبغ)الف:تسکین در هردو مصراع یک بیت {Sسیف فرغانی بی روی تو در فصل بهار#خوش همی گرید چون ابر تو چون گل میخندS}غ 281{o2o} -U--/---/UU-/UU--U-/---/UU-/-- مفعولن مفعولن ب:تسکین در یک مصراع بیت {Sهر که روی چون گلت بیند داند به یقین#که ز سودای تو در پای دلم خاری هستS}غ 117 -U-/UU--/---/UU-UU--/UU--/UU--/UU--/-- مفعولن فعلاتن دیگر نمونهها را در غزلهای زیر از دیوان سیف میتوان مشاهده کرد:8،11،16 دو بار،24،35،36،38،40،52،60،62،70،92،96،117 دو بار،125،128 دو بار،130،148،161،168،174،178،182،188،190،219،220،221،250،261،267 دو بار،268،285،298،299،313،319،328،333،334،341،343،345،354،360،364،378 دو بار،398،415،417،418،420،434،446،{o(1)-برای مشاهدهی مثالهای سکتههای درون مصراعی به کار رفته در غزلهای سعدی به مقالهی«تسکین(سکته)عروضی در غزلهای خاقانی و سعدی»مراجعه شود."