چکیده:
در مجموعه علوم انسانی، یکی از برجسته ترین علم ها دین شناسی است. یکی از جنبه های بارز این علم نیز مطالعات مربوط به حوزه دینداری است. دین پژوهی در جهان مسبوق به سابقه ای طولانی و تاریخی است، در ایران نیز مخصوصا پس از پیروزی انقلاب اسلامی، با توجه به فرهنگ حاکم بر اجتماع، پژوهش های فراوانی در این حوزه شکل گرفته است. از آنجا که دین اسلام زیربنائی ترین بخش فرهنگی کشور ما را تشکیل می دهد، این مطالعات حائز جایگاه و حساسیت ویژه ای در شاخه های مختلف نظام است. لذا صحت این مطالعات، مبحثی بسیار مهم و دارای اولویت است. از آنجا که مبانی و قواعد بسیاری از پژوهش های دینداری در ایران، متاثر از پیشینه و مدل های غربی شکل گرفته، ضرورت بازبینی، واشکافی و داوری نسبت به آن انکارناپذیر است. این مقاله با بیان نمونه هایی از تفاوت های ریشه ای ادیان مسیحی و یهودی با اسلام، نشان می دهد که بدون توجه به محتوای دین اسلام، امکان انحراف در تبیین دینداری و دین پژوهی بسیار زیاد خواهد بود. هدف این نوشتار، توجه دادن به دریافت بن مایه های دینداری از متن دین اسلام است. در این مقاله، با بیان نمونه هایی از ابعاد دینداری مورد توجه اسلام، که با نتایج حاصل از پژوهش های دینداری غربی هم خوانی ندارد، به روشن شدن این بحث کمک شده است. نتیجه اینکه در سنجش دینداری، نباید تفاوت بنیادین ادیان در سایه لفظ مشترک دین مغفول بماند. لازمه اندازه گیری صحیح، غیرانحرافی و معتبر دینداری و راه موفق اسلام پژوهی، توجه به فراگیری اسلام در تمامی صحنه های زندگی و دریافت معیار ها وسنجه های دینداری از متن دین و با همان اوزان و رتبه هایی است که در خود دین تعیین شده است.
Religious research is one of the most outstanding branches of humanities. One of the salient features of this discipline is studies about religiosity. Religious research has a long history. Given the dominant culture in Iran specially in the post-revolution period، a large number of religious studies have been conducted in this field. Since Islam constitutes the most fundamental part of Iranian culture، such studies are very important in different branches of the system. Hence، the accuracy of these studies is of high priority. Since the principles and rules of many religious studies in Iran are influenced by the Western precedence and models، their revision، restudy and judgment is an undeniable necessity. Through giving some examples of radical differences between Christianity and Judaism with Islam، the present paper argues that without paying due attention to Islamic contents، the possibility of misjudgment about religiosity and religious studies will be very high. The main objective of the present paper is to draw attentions towards inferring the bases of religiosity from Islam itself. Some aspects of religiosity in Islam، which are not compatible with Western religious studies، have been mentioned to clarify the issue. Consequently، in measurement of religiosity one should not ignore the fundamental differences that exist between religions. In order to have a proper، right and valid measurement of religiosity and religious studies، it is necessary to pay attention to the fact that Islam covers all aspects of life. Hence، the criteria and measures of religiosity should be determined by religion and with the same grades and degrees that religion itself assign to them.
خلاصه ماشینی:
"3. neG eb llahs ey dna,denepo eb llahs seye ruoy neht,foereht tae ey yad eht ni taht wonk htod doG roF]5[ .
اما،موارد فراوانی از امور وقتی برای مقایسه در طرف دیگر ترازوئی که یک کفه آن با این وزنهها پر شده است قرار میگیرند،اهمیت و ارزش و اعتبار آنها را از نظر دین اسلام تبیین مینماید.
برتری دانشمند مسلمان به عابد مسلمان،هفتاد درجه است که فاصله هر درجه با درجه بعدی مانند فاصله بین آسمان و زمین باشد و باز برای دقیقتر معرفی نمودن ارزش عبادی علم وزن این عبادت را اینگونه ترسیم مینماید:ساعه من عالم متکیء علی فراشه ینظر فی علمه خیر من عباده العابد سبعین عاما(نهج الفصاحه،2519)ارزش یک ساعت از عمر عالمی که بر بستر خود تکیه زده و در دانش خود نگاه میکند(مثلا مطالعه میکند)افزون از هفتاد سال عبادت عابد است{o1o}و روز قیامت مداد علما و خون شهیدان با یکدیگر سنجیده میشوند و مداد علما از خون شهیدان سنگینتر میشود(نهج الفصاحه،2546).
اگر به عنوان مثال تقسیمبندی مرسوم پارسونز را مد نظر قرار دهیم،موضوع اقتصاد،سیاست، فرهنگ و اجتماع هرکدام سرفصل طبقاتی از امورند که دینداری در هرکدام از آن حوزهها،علاوه بر بخش عمومی که شامل همه است،بخش تخصصی و ویژهای را نیز شامل خواهد شد که تعیین آنها برای اندازهگیری عبودیت در هر سه حوزه فقه اکبر،اوسط و اصغر را طلب مینماید.
از سوی دیگر،مطلق و مقید بودن این شاخصها نیز باید مورد تأکید قرار گیرند نتیجهگیری برآیند مطلوب از این نوشتار،بر این خواست تأکید دارد که اندازهگیری صحیح،غیر انحرافی و معتبر دینداری در جامعه اسلامی ایران،بدون توجه به محتوای برخاسته از خود دین مبین اسلام ممکن نیست."