چکیده:
در نظام حقوقی اسلام، به منظور استحکام نظام خانواده، حقوق و وظایفی متوجه طرفین عقد نکاح می باشد. یکی از این حقوق، حق نفقه زن است که مرد مکلف به پرداخت آن است و صراحت آیات و روایات به این مطلب دلالت می کند. همه فقهای اسلامی در اصل نفقه اتفاق نظر دارند؛ اما در مورد ملاک تعیین و مقدار آن اختلاف آرا وجود دارد. این نوشتار به واکاوی تطبیقی آرای فقهای امامیه و اهل تسنن می پردازد و در پی پاسخگویی به این سوال است که ملاک و معیار تعیین مقدار نفقه در آرای فقهای اسلامی چیست و نفقه شامل کدام دسته از مایحتاج زن می شود. بررسی ها نشان می دهد که در خصوص ملاک پرداخت نفقه دو قول موجود است؛ گروهی ملاک پرداخت نفقه را به میزان تمکن مالی مرد و شان زوج می دانند که این نظر شیخ طوسی و فقهای اهل تسنن است و گروهی ملاک پرداخت نفقه را رعایت شان زن می دانند که نظر صاحب جواهر و فقهای متقدم است. در مورد مصادیق نفقه به خصوص هزینه درمان هم نظرات فقها واحد نیست؛ گروه اول هزینه درمان را جزء مصادیق واجب نفقه زوجه نمی دانند؛ فقهای متاخر شیعی از گروه دوم، ذکر مصادیق نفقه در روایات را به عدم انحصار حمل نموده اند و تامین کلیه نیازهای زوجه را بر عهده مرد واجب می-دانند
خلاصه ماشینی:
"اگر قرآن کریم دستور داده است که با زنان در حقوق مادی و غیرمادی ایشان بهمعروف و به نیکی عمل کنید،آیا عرف مردی را که پرداخت هزینههای درمان همسرشخودداری کند،سرزنش نمیکند؟ آیا ترک کردن زن بیمار و خودداری از درمان او از مصادیق احسان و معروف است؟ احکام اسلامی در پی تحکیم نظام خانواده میباشد،آیا خودداری از درمان زن با اصلمسلم تحکیم نظام خانواده در اسلام منافات ندارد؟ وقتی که فلسفه وجوب نفقه،حفظ حیات و آسایش زن است،آیا نیاز زن به درمانضروریتر از نیاز او به خادم و آلات تنظیف نیست؟مگر نه اینکه بسیاری از فقها درصورت بیمار بودن زن،معتقدند که مرد باید برای او خادم بگیرد؟زیرا موجب راحتی وآسایش زن در خانواده میشود.
آیا درمان زن بیشتر موجب آرامش او میشود یا خادمگرفتن برای انجام امور منزل؟ مسلما فلسفه وجوب نفقه حفظ آرامش زن است و تأمین آرامش و امنیت زن درشرایط مختلف متفاوت است،به همین دلیل بسیاری از فقهای شیعه مانند صاحب جواهرو امام خمینی(ره)موارد نفقه ا منحصر نمیکنند و معتقدند در هر مرحلهای از زندگی وهر موقعیتی که زوجه در آن باشد باید عرف و عقل مردم جامعه را ملاک قرار داد و اگرعرف حکم کرد به لزوم پرداخت هزینهها،مردم هم بر اساس احکام شرعی موظف استنفقه زن را بپردازد،زیرا به حکم عرف،پرداخت هزینه درمان زن در بسیاری موارد ازمصادیق معاشرت به معروف است که خداوند مردان را به آن امر است."