چکیده:
قاعده ی مقابله با خسارات، عبارت از این است که متضرر از نقض قرارداد (متعهدله) وظیفه دارد اقدامات لازم را برای تقلیل یا جلوگیری از گسترش خساراتی که از نقض قرارداد یا فعل زیان بار دیگری برای وی حادث شده، انجام دهد. مناسبترین قاعده ای که می تواند قاعدهی مقابله را در فقه اسلامی و به تبع آن حقوق ایران توجیه کند، قاعده ی معروف فقهی «لاضرر و لاضرار فی الاسلام» است؛ با این توضیح که اگر وظیفه ی مقابله با خسارات را بر دوش خواهان یا شخصی که در معرض خسارت قرار دارد، بارنکنیم، عدم این حکم و تکلیف، موجب ضرر است و بنابراین، حکم به این تکلیف می دهیم. گرچه این قاعده، به صراحت در قوانین ایران پذیرفته نشده است؛ لیکن بر اساس اصل 167 قانون اساسی، با مراجعه به متون فقهی، قابل پذیرش میباشد. همچنین قانون گذار ایران، در مواردی، این قاعده را به صورت ضمنی در متون قانونی پذیرفته است.
Damage control doctrine requires the party incurring damages due to another party’s breach of contract or damaging action to take necessary measures to reduce damages or to prevent damage expansion. The most suitable doctrine justifying control doctrine in Islamic jurisprudence and consequently Iran's law is the well-known Jurisprudential doctrine of La Zarara wa La Zerar fi al-Islam “there is no detriment and detrimental act in Islam”. It is noteworthy that if the responsibility of damage control is not born on the petitioner or the person incurring damages, the result shall be damage to the respondent which is not acceptable based on the latter doctrine. Although this doctrine has not been explicitly accepted in Iranian Civil Code, principle 167 of the Constitution and jural and legal literature confirm it. Also, Iranian legislator has accepted La Zarar doctrine implicitly in some legal literature
خلاصه ماشینی:
بررسی قاعده ی مقابله با خسارت بر اساس فقه اسلامی و حقوق موضوعه ی ایران سید مصطفی محقق داماد*١١، نصر لله جعفری خسرو آبادی ٢ ١ استاد دانشگاه شهید بهشتی ، ٢ دانشجوی دکتری دانشگاه قم (تاریخ دریافت مقاله : ١٣٨٩/١٠/٢٠ ـ تاریخ پذیرش نهایی : ١٣٨٩/١٢/٢١) چکیده قاعده ی مقابله با خسارات ، عبارت از این است که متضرر از نقض قرارداد (متعهدله ) وظیفه دارد اقدامات لازم را برای تقلیل یا جلوگیری از گسترش خساراتی که از نقض قرارداد یا فعل زیان بار دیگری برای وی حادث شده ، انجام دهد.
اما یک سوال مطرح است که هرگاه متعهد قراردادی ، نقض تعهد کرد یا شخصی ، فعل زیان باری بر اموال یا جسم دیگری وارد کند و زمینه ی ورود خسارت و ضرر به متعهدله یا زیان دیده به وجود آید، آیا متعهدله قرارداد یا شخصی که در معرض ورود ضرر قرار دارد، هیچ وظیفه ای در خصوص جلوگیری یا کاهش آن خسارت ندارد و می تواند تمام خساراتی را که به او وارد شده دریافت کند؟ یا اینکه او هم وظایفی در این خصوص دارد و اگر می توانسته از ورود یا ازدیاد آن جلوگیری کند، نمی تواند تمام خسارات وارده را دریافت دارد؟ در سیستم حقوقی کامن لا، قاعده ای به نام کاهش خسارت ١ وجود دارد که براساس آن ، خواهان خسارت و یا زیان دیده و یا کسی که در معرض ورود خسارات قرار دارد، وظیفه ی مقابله با خسارات به خود را دارد، که در این مقاله ، ابتدا آن را بررسی می کنیم و سپس جایگاه این قاعده ، در فقه اسلامی و حقوق موضوعه ، مورد بحث قرار می گیرد.