چکیده:
اهل فتوت از جمله گروه های اجتماعی و آیینی در گستره تاریخ اسلام و ایران اند که بر اصول اخلاقی و جوانمردی در روابط انسانی تاکید دارند. اصول و قوانین اخلاقی و آیین های اهل فتوت در فتوت نامه ها نوشته شده است. همچنین در این آثار تلاش شده است الگوها و اسوه های اخلاقی جوانمردان معرفی شود. مهم ترین شخصیت محوری که الگو و اسوه فتوت معرفی می شود، علی بن ابی طالب است. در این مقاله ضمن بررسی جایگاه امام در فتوت نامه، نشان می دهیم گرچه در فتوت نامه سلمی در سده پنجم به جایگاه امام در فتوت اشاره نشده، اما در فتوت نامه های سده ششم به بعد، جایگاه امام محوری و انکارناپذیر است. با این اوصاف، در فتوت نامه های دوره ایلخانی به ویژه تحفه الاخوان کاشانی، علاوه بر نقش محوری امام، عقاید شیعی که در فتوت نامه های دیگر موضوعیتی ندارد، به صراحت مطرح شده، زمینه ورود اینگونه اعتقادات در فتوت نامه های دوره های بعدی را فراهم می سازد
خلاصه ماشینی:
"در فتوتنامههایی که در این دوران تألیف شده است و مؤلفان آن صوفیه هستند، نوعی فتوت آیینی به چشم میخورد که سعی فراوان دارد آن را با سنت و سیرۀ پیامبر و صحابه و به ویژه امام علی علیه السلام که از دورههای قبل نیز اصل و منشأ فتوت معرفی شده بود(ابن معمار،1957 م،صص 135-136 و 297-298)،تطبیق دهد.
حتی در کتاب الحوادث الجامعه نیز آمده است که خلیفه«المستنصر»که حدود یک سال پس از ناصر به خلافت رسید، به مشاوره و توصیه یکی از سران فتوت،که سراویل فتوت را در برابر مرقد مطهر امام علی علیه السلام بپوشد تا به نوعی این کسوت را از حضرت دریافت دارد و با سندی عالی،به پیری این طایفه برسد،پس از موافقت نقیب فتوت«جلال الدین بن عبد الله بن مختار»،خلیفه به سوی مشهد علی بن ابی طالب در نجف روی نهاد و در مقابل ضریح آن حضرت،سراویل فتوت پوشید(محجوب،1350،ص هفتاد و یک).
ابن معمار در ذکر سلسلۀ فتوت خلیفه الناصر نیز وی را از طریق عبد الجبار بغدادی-که از دست وی سراویل فتوت پوشید-به سلمان فارسی و امام علی بن ابی طالب علیهما السلام و پیامبر صلی الله علیه و اله میرساند(همان،ص 147).
دوم اینکه:وی سعی دارد با ظرافت گرایشهای شیعی فتوتنامههای قبلی را به مباحث اعتقادی شیعه بکشاند،و از همه مهمتر اینکه عبد الرزاق برای اولین بار به طور جسارتآمیزی داستان چشم بستن امام علی علیه السلام در بازدید از خانۀ متهمان که در فتوتنامه سهروردی آمده است را با آیین شرب آب و نمک جوانمردان در فتوتنامۀ ابن معمار تلفیق کرده،این مراسم را به سنت پیامبر و امام علی مربوط ساخته است."