چکیده:
مرکز نشر میراث مکتوب در حاشیهء برگزاری سیزدهمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران،شش میزگرد و سخنرانی در سرای اهل قلم ترتیب داد.یکی از این نشستها که با حضور استاد محمد روشن،استاد نجیب مایل هروی و جویا جهانبخش و با شرکت محققان و علاقمندان برگزار شد،دربارهء«تاریخچه تصحیح متون و شیوههای مربوط به آن»بود که به دلیل اهمیت و مفید بودن مطالب آن،ذیلا با اندک ویرایش تقدیم میشود.
خلاصه ماشینی:
"استاد نجیب مایل هروی: عرض میکنم تصحیح متون یا به تعبیری تصحیح انتقادی نسخههای خطی،در همهء ادوار و برحسب یک ضرورت فرهنگی در هر جامعه و زمان مورد توجه و نظر بوده و در میان ملل مختلف جهان از دوران باستان تاکنون دنبال شده است.
بههرحال در میان کانون نسخه نویسان دانشمند و اهل علم در این تمدن تصحیح نسخ خطی به طور جدی مطرح بوده،همان طور ک در کانون مربوط به وراقان نیز مورد توجه بوده است.
جویا جهانبخش:اتکا بر پشتوانههای فرهنگی،یک ضرورت است؛و شاید بتوان تعبیر کرد که«جملگی برآنند»؛بدان معنا که بدانیم چه داریم و چه نداریم و چه چیزهایی را با چه کیفیتی داشتهایم و چه تغییراتی باید در دنیای نو بدهیم؟بنده در جای دیگر برای مثال عرض کردم؛اگر امروز سخن از گفتگوی تمدنها به عنوان یک ضرورت فرهنگی مطرح میشود ما حقیقتا غیر مسلح به میان گود میرویم یا بهتر است بگویم به«عرصهء مشتزنی جهانی»وارد میشویم.
انواعی از شیوههای بسیار عالی و نقادیهای واقعبینانه که هزاران مستشرق باید سر تسلیم در برابر آن فرود آورند،در میراث فرهنگی ما بوده است،حتی تا دورهء معاصر هم چون پیشینیان ما مثل ادیب پیشاوری-(رحمه الله)-و علامهء دهخدا با شیوههای علمی و تصحیح متون به معنای باختری آشنایی کافی نداشتند،ولی حدسهایی زدهاند و ضبطهایی را فرا دست آوردهاند که امروز نسخ کهن آنها را تأیید میکند و این نشان میدهد که آن تفرس ذهنی پیشینیان ما خیلی صائب بوده است.
استاد نجیب مایل هروی:همان طور که عرض کردم تصحیح متون،به صورت قانونمند از مرحوم علامه قزوینی به بعد در ایران مجال پیدا کرده است،ولی شک نداریم که در همهء زبانها پدیدهء تصحیح متون و نگارشهای هر جامعه مطرح بوده است."