چکیده:
گزارش های متفاوتی درباره تاریخ شهادت امام حسن مجتبی ارائه شده است که تاریخ های هفتم و بیست و هشتم صفر در میان شیعیان مشهورتر از سایر گزارش ها هستند. این پژوهش برای پی بردن به زمان دقیق شهادت امام حسن مجتبی، ابتدا گزارش های منابع شیعه و اهل سنت را درباره تاریخ شهادت آن حضرت بررسی می کند. سپس به نقد ابعاد مختلف گزارش هفتم صفر، مانند شخصیت راوی، صحت انتساب گزارش به وی، فاصله زمانی میان وقوع رخداد و راوی و اشتباه در نسخه برداری می پردازد. و پس از بررسی گزارش بیست و هشتم صفر به روشی مشابه آن را بر گزارش هفتم صفر ترجیح می دهد.
It has been presented different reports on the date of martyrdom of Imam Hassan Mojtaba (PBUH). The dates of 7th and 28th of Safar are more well-known among Shiites. To find out the exact time of Imam Hassan Mojtaba Martyrdom، this research investigates the reports of Shiite and Sunnite sources on the date of Martyrdom of Imam Hassan Mojtaba (PBUH). After that، it criticizes various aspects of 7th Safar report، such as the character of narrator، the rightness of attribution of report to him، the interval of time between the occurrence of event and the narrator and wrongness in copy making and after interpretive investigation of 28th Safar in a similar way، the research priories it to the report of 7th Safar.
خلاصه ماشینی:
"برخی از عالمان بزرگشیعه که در آثارشان،ماه صفر را زمان شهادت امام حسن علیه السلام میدانند،عبارتند از: سعد بن عبد الله اشعری(حدود 300 ق)در المقالات و الفرق،1 نوبختی(حدود 320 ق) در فرق الشیعه،2 کلینی(م 329 ق)در الکافی،3 ابن خزاز(نیمه قرن چهارم ق)در کفایة الأثر،4 حسن بن محمد قمی(م 378 ق)در تاریخ قم،5 شیخ مفید(336-413 ق)در الأرشاد6 و مسار الشیعة،7 شیخ طوسی()م 460 ق)در مصباح المتهجد،8 طبری امامی (قرن پنجم قمری)در دلائل الأمامة،9 طبرسی(م 548 ق)در إعلام الوری10 و تاج الموالید،11 فتال نیشابوری(م 507 ق)در روضة الواعظین،12 شعیری(زنده در قرن ششم) در جامع الأخبار،13 ابن شهر آشوب(م 588 ق)در مناقب آل أبی طالب،14 اربلی(693 ق) در کشف الغمة،15 ابن طقطقی(709 ق)در الأصیلی،16 شیعی سبزواری(زنده در 757)در راحة الأرواح،17 شهید اول(786 ق)در الدروس،18 رضی الدین علی حلی(635-703 ق)در العدد القویة،19 کفعمی(حدود 900 ق)در بلد الأمین20 و المصباح،21 عاملی(918- 984 ق)در وصول الأخیار إلی أصول الأخبار،22 شیخ بهایی(م 1030 ق)در توضیح المقاصد23 و جامع عباسی.
24 بیشتر منابع اهل سنت،ماه ربیع الاول را زمان شهادت امام حسن علیه السلام اعلام میکنند و برخی از عالمان بزرگ ایشان که در آثارشان به این موضوع اشاره کردهاند،عبارتند از: محمد بن سعد(م 230 ق)در ترجمه الأمام الحسن من کتاب الطبقات الکبری،25 زبیری (م 236 ق)در کتاب نسب قریش،26 ابن قتیبه(م 276 ق)در المعارف،27 بلاذری(م 279 ق)در انساب الأشراف،28 ابن أبی الدنیا(208-218 ق)در مقتل أمیر المؤمنین،19 دولابی (م 310 ق)در الذریة الطاهرة،30 طبرانی(م 360 ق)در المعجم الکبیر،31 خطیب بغدادی (م 463 ق)در تاریخ بغداد،32 ابن عبد البر(م 463 ق)در الأستیعاب،33 حاکم نیشابوری(م 405 ق)در المستدرک علی الصحیحین،34 ابن عساکر(م 517 ق)در تاریخ مدینة دمشق،35 ابن جوزی(م 597 ق)در المنتظم،36 سبط بن جوزی(م 654 ق)در تذکرة الخواص،37 ابن أبی الحدید(م 656 ق)در شرح نهج البلاغه38 (جلد 16)."