چکیده:
قرآن کریم در ضمن بیان مراحل خلقت انسان پس از علقه، از مرحله ی دیگر به نام «مضغه» نام می برد و آن را به دو ویژگی مخلقه و غیر مخلقه توصیف می کند. این تعبیر، بسیار دقیق و شگفت انگیز و با یافته های جنین شناسی جدید هماهنگ است و بدین سان اشاره ای لطیف به تمایز لایه های زاینده مضغه دارد اما بسیاری از مفسران این معنا را نادیده گرفته و دچار اشتباه هایی در فهم صحیح آن شده اند. با توجه به یافته های جنین شناسی و بررسی زبان شناسانه واژگان مرتبط درمی یابیم که منظور از مخلقه قسمتی از مضغه است که خلقت و تصویرش در دوره رویانی کامل شده و مراد از «غیر مخلقه» ، بخشی از مضغه است که خلقت و تصویر آن هنوز کامل نشده است.
خلاصه ماشینی:
"(شکل 1) (به تصویر صفحه مراجعه شود) 4)در انتهای این مرحله طول جنین حدود یک سانتیمتر است (moor:80) و آن با معنای دیگر مضغه یعنی چیز کوچکی از ماده مطابقت دارد و این معنا بر حجم کوچک جنین نیز مطابقت میکند؛زیرا همۀ اندامهای اصلی انسان در مرحلۀ مضغه خلق میشوند ولی در ابتدا به شکل جوانه هستند(عبد المعبود،2000:93).
2)مخلقه و غیر مخلقه از مراحل رشد جنین است بدین معنا که مرحلۀ مضغه نامتمایز (یا غیر مخلقه)،تا پایان هفتۀ چهارم ادامه دارد و هیچگونه تمایزی در اعضای بدن وجود ندارد و مرحلۀ مضغه متمایز(یا مخلقه)از ابتدای هفتۀ پنجم شروع میشود و در این مرحله تمایز لایههای زاینده و تغییر شکل و حرکت سلولهای آنها شروع میشود.
نقد و بررسی آرا 1)در موردنظر مفسرانی که«غیر مخلقه»را جنین سقطشده،غیر کامل الخلقه یا ناقص تفسیر کردهاند(نظر سوم در آرای مفسران)اگر اصول دکتر عبد المعبود را که با مبانی قرآنی،منافاتی ندارد بپذیریم،اشکالهای زیر به نظر میرسد: الف)مخالفت با اصل اول(از اصول پنجگانۀ مذکور در نظر دکتر عبد المعبود)؛ زیرا همانگونه که قبلا ذکر شد،خطاب خداوند متعال در این سیاق،متوجه جنین سقطشده نیست(عبد المعبود،2000:147؛فخر رازی،1411:24/13).
ب)مخالفت با اصل سوم:اگر آن معنا مراد باشد،اقتضای ترتیب علمی را از مبادی دور به مبادی نزدیک میکند که صفت غیر مخلقه«یعنی سلولهای خارجی تغذیهکنندۀ جنین که به دیوارۀ رحم چسبیدهاند ابتدا ذکر شود و این عکس ترتیب دو صفت در آیه است و از طرفی شروع تمایز لایههای سهگانه از هفتۀ سوم است نه از ابتدای هفتۀ پنجم(سادلر،بیتا:276)."