چکیده:
چگونگی رفتار زمانی- مکانی همدید پرفشار سیبری در محدوده (80-20 درجه شمالی و 140-40 درجه شرقی) با استفاده از داده های فشار تراز دریا پایگاه داده NCEP/NCAR در ساعت 12GMT، با تفکیک مکانی 2.5 درجه در یک دوره زمانی 56 ساله از اول ژانویه سال 1950 تا 31 دسامبر 2005 بررسی شد. هر یک از نقشه های فشار تراز دریا به یک ماتریس 25x41 تبدیل شد که در مجموع شامل 1025 یاخته است، سپس با در نظر گرفتن دوره زمانی 20454 روزه، یک پایگاه داده به ابعاد 20454x1025 با آرایش S به دست آمد. سطرهای این ماتریس (فشار تراز دریا بر حسب هکتوپاسکال)، نماینده زمان بر حسب روز و ستون های ماتریس نماینده مکان بر حسب فواصل 2.5 درجه قوسی هستند.
بررسی ها نشان داد که پرفشار سیبری به عنوان یک سامانه همدید فصلی، از میانه مهرماه تا میانه فروردین ماه بر آسیا حاکم است و به سبب گستردگی زیاد از عوامل اصلی اقلیم اوراسیا در نیمه سرد سال است. برای داوری درباره بود و نبود این سامانه، بود و نبود همفشار 1024 هکتوپاسکال به دلیل تضمین پیوستگی زمانی و یکپارچگی مکانی معیار مناسبی است. آرایش مکانی پرفشار سیبری از یک سو به موقعیت مکانی، وسعت و شدت کم فشار جنب قطبی وابسته است و از سوی دیگر، به فلات تبت و پامیر بستگی دارد. به همین دلیل، پرفشار سیبری شکلی همانند مثلث نامنظم دارد. بر این اساس نقش پرفشار سیبری در آب و هوای ایران در نیمه سرد سال نه به شدت این سامانه، بلکه به شدت کم فشار جنب قطبی و به تبع آن رانده شدن پرفشار سیبری و زبانه های آن به درون ایران بستگی دارد.
خلاصه ماشینی:
"(به تصویر صفحه مراجعه شود) (به تصویر صفحه مراجعه شود) (به تصویر صفحه مراجعه شود) بررسی نقشههای میانگین روزانه فشار تراز دریا نشان داد که در زمان فعالیت سامانه پرفشار سیبری در دوره زمانی مورد مطالعه(اول ژانویه سال 1950 تا 31 دسامبر 2005)میانگین فشار در مرکز این سامانه از 1033 هکتوپاسکال بیشتر است.
ادامه بررسیها پیرامون رفتار زمانی-مکانی پرفشار سیبری نشان میدهد که در زمان فعالیت این پرفشار،بین میانگین روزانه فشار در کانون با میانگین روزانه فشار در سامانه(محدوده منحنی 1024 هکتوپاسکال)و میانگین گستره مکانی آن یک رابطه مستقیم در اکثر ماههای سال به استثناء دی مشاهده میشود.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) بررسی نقشههای میانگین روزانه فشار تراز دریا نشان میدهد که میتوان رفتار زمانی- مکانی پرفشار سیبری را طی چهار مرحله مختلف مورد مطالعه قرار داد(شکلهای 10،11 و 12).
(به تصویر صفحه مراجعه شود) (به تصویر صفحه مراجعه شود) (به تصویر صفحه مراجعه شود) دنباله زمانی میانگین فشار در سامانه پرفشار سیبری برحسب هکتوپاسکال در تراز دریا از سال 1328 تا 1384 نشان داد که فشار سامانه در این تراز سرشتی دوگانه دارد و با یک دوره تناوب تقریبا شش ماهه،دائم بین دو فاز بود و نبود(حضور و غیاب)تغییر حالت میدهد؛به عبارت دیگر بروز فازهای(کلیدگونه)با ساختار دورهای حضور مداوم(دوره سرد) و عدم حضور مداوم(دوره گرم)از خصوصیت مهم آن است.
نتیجهگیری بررسی نقشههای میانگین روزانه فشار تراز دریا(اول فروردین تا سیام اسفند)طی نیم قرن اخیر نشان داد که پرفشار سیبری به عنوان یکی از عناصر مهم الگوهای گردشی لایههای پایینی تروپوسفر،پدیده سرد سال است و رفتار فصلی روشنی دارد."