چکیده:
برای ارزیابی روند خشکسالی های اقلیمی زیر حوضه های زاینده رود، ابتدا داده های بارش ماهانه در دوره آماری ژانویه 1951 تا دسامبر 1999 با روش میانیابی به داده های پهنه ای تبدیل و سپس بر حسب مختصات زیر حوضه ها، بارش ماهانه هر یک، تفکیک گردید. برای ارزیابی خشکسالی های اقلیمی از روش شاخص بارش استاندارد (SPI) استفاده شد و این شاخص به صورت ماهانه برای هر یک از زیر حوضه ها محاسبه گردید. بر اساس آزمون پارامتری رگرسیون خطی، بارش زیر حوضه های زاینده رود، در هیچ ماهی دارای روند معنادار منفی نیست و روند مثبت نیز فقط در ماههای فوریه، مارس، مه و ژوئن مشاهده می شود. بارش ماه مارس در تمام زیر حوضه ها دارای روند مثبت است. با اعمال آزمون ناپارامتری مان- کندال بر روی ماتریس شاخص SPI مشخص شد که در ماههای ژانویه، آوریل، مه، ژوییه، اوت، اکتبر، نوامبر و دسامبر هیچ یک از زیر حوضه ها روند معناداری نشان نمی دهند. بالاترین روند در ماههای مارس، فوریه و ژوئن مشاهده می شود؛ به طوری که در ماه مارس تمام زیر حوضه ها دارای روند بوده اند.
خلاصه ماشینی:
"مطالعه روند عناصر اقلیمی در ایران نیز در چند سال اخیر بطور گستردهای دنبال شده است که برخی از آنها عبارتند از:خلیلی و بذرافشان(1383)روند تغییرات بارندگیهای فصلی و ماهانه پنج ایستگاه قدیمی ایران در 116 سال گذشته را تحلیل نمودند؛ مسعودیان(1383)روند عناصر دمایی ایران را در نیم سده گذشته مطالعه نمود؛موحدی و همکاران(1384)به بررسی روند دما در حوضه مارون پرداختند؛شیر غلامی و قهرمان(1384) روند تغییرات دمای متوسط سالانه در 34 ایستگاه سینوپتیک ایران را به روش رگرسیون خطی و روش من-کندال تحلیل کردند؛ابراهیمی و همکاران(1384)برای ارزیابی وجود روند (4)- Maugeri & Nanni (5)- Brunetti et al (6)- Jones (7)- Stafford (8)- Chung & Yoon (9)- Yue & Hashino (10)- Turkes & Sumer (11)- Huth & Pokorna تغییرات دمای دشت مشهد از روش رگرسیون خطی و روش مان-کندال و لتن مایر،بهره جستهاند.
این شاخص به صورت زیر نوشته میشود: (به تصویر صفحه مراجعه شود) که در آن SPI بارش استاندارد شده، P ik مقدار بارندگی i امین ایستگاه در k امین مشاهده به میلمیتر، P?i متوسط بارندگی i امین ایستگاه به میلیمتر،و ?i انحراف معیار بارندگی i امین ایستگاه در دوره زمانی موردنظر است(اگنیو13،2000).
نمودار شاخص SPI این حوضه نشان میدهد که دوره خشکسالی در دهههای 50،60 و اوایل دههای 70،80 و 90 مشاهده میشود و دورههای ترسالی در نیمه دوم دهههای 70 و 80 و اواسط دهه 90 حادث شده است(شکل 6).
برطبق آزمون خطی که بر روی سری زمانی بارش ماهانه زیرحوضههای زایندهرود اعمال شد مشخص گردید که بارش هیچ ماهی دارای روند معنادار منفی نبوده،روند مثبت نیز فقط در ماههای فوریه،مارس،مه و ژوئن مشاهده میشود."